0‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi s. M. MahKamov, K. S. Mahmudjonova

Mini osmotik nasos ta'sir etuvchi modda saqlovchi yig'im bo‘lib. modda sig'im membranasining teshikchalaridan 4-30 soat davomida 90 foizga yaqini ajratib chiqadi. Bunday sistemalar ish- latishdan oldin kerakli dorilar bilan to'Idirib boriladi.
Elementar osmotik nasos ta'sir etuvchi modda bilan birgalik- da vishillovchi modda aralashmasi ma’lum simga joylashtirilgan bo‘lib, uning membranasi mikroteshikchalardan iborat bo‘ladi. Bu teshikchalar orqali 70-80 % dori modda chiqish imkoniyati- ga ega.
Tkki taktli osmotik nasos ta'sir etuvchi va itarib chiqar- uvchi (natriy xlorid) modda joylashtirilgan ikki xonadan ibo- rat sig'im bo'lib, membranasi mikroteshikchalardan tashkil topgan. Bunday dorilar oshqozon-ichak sistemasiga tushgan- da suyuqlik osmos orqali membranadan o‘tib. bosimlar farqini vujudga keltiradi. Bunda ta'sir etuvchi moddaning 80 % i ajra- lib chiqadi.
Dorini кегакН a'zoga yetKazib beruvchi
dori turlari
Dorilar qabul qilingach. qonga so'rilib, konsentratsiyasi kamay- ib. juda oz qismigina kasal a'zoga ta'sir ko'rsatadi. Dori moddaning ta'siri yetarji darajada bo'lishini taminlash maqsadida kasal kuni- ga bir necha marta dori qabul qilishga majbur bo'Jadi. Bu iqtisodiy jihatdan hamda organizmga ta’siri jihatidan befarq bo'lmaganligi sababli dorini kerakli a’zoga yetkazib berish katta ahamiyat kasb etadi. Lekin bu muammoni hozircha ma'lum dori turlari bilan hal etib bo'lmayotir. Tabiatni sinchiklab oTganish bunday dorilar yaratish mumkinligini ko‘rsatdi. Virus qobig‘i oqsildan tuzilgan boTib. DNK va RNKlami o'z ichiga oladi. DNK va RNKIarda esa nasl belgisi muhrlangan.
Virus qobig'i kimyo jihatdan faqat o'ziga o'xshash tuzilishga ega boTgan to'qima molekulalari bilangina muloqotda bo'ladi va shu muhitda rivojlanishiga imkoniyat tugTladi. To'qimaga tush- ganda esa u (RNK va DNK) to'qima ichiga o'tib. cheksiz ravish- da ko'payadi. Mikroblar ishlab chiqargan zahar ikki qismdan ibo- rat bo'lib, birinchi qismi zaharni kerakli a’zoga yetkazib berish- ga xizmat qiladi. Ikkinchi qismi esa shu to'qimadagi oqsillarning biosintezini to'xtatadi. Natijada to'qima oTadi. Xuddi shu mex- anizmda dori ishlab chiqarilsa, ayni muddao bo'ladi.
1950-yilda birinchi marta kapsula shaklida. 1970-yilda esa mal- ham shaklidagi dorilar ishlab chiqilgan. Hozirgi vaqtda aerozol va liposoma dori turlari ustida ilmiy izlanishlar va amaliy ishlar olib borilmoqda. Kerakli a’zoga dori yetkazishdan maqsad;

1. 
   kam miqdorda dori ishlatib, yuqori terapevtik unumdorlik- ka erishish;
   
2. 
   kerakli a'zoga dori yetkazishning mo'tadil tezligiga erishil- gan holda dori turining eng yuqori terapevtik va eng oz ta'siri.
   

Bu maqsadga ikki yo‘1 bilan erishiladi:

1. 
   salaf dori (предшественники) yaratish;
   
2. 
   dorini maqsadga muvofiq qabul qilish usulini tanlash.