1- ma’ruza kirish


SHunday qilib, elektrolitlardagi elektr toki, o‘zidan, elektr maydonidagi


Download 1.47 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/133
Sana05.01.2022
Hajmi1.47 Mb.
#221228
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   133
Bog'liq
18-Ma'ruza

SHunday qilib, elektrolitlardagi elektr toki, o‘zidan, elektr maydonidagi 
ionlarning  yo‘naltirilgan  harakatini  ifodalaydi.      Metall  va  yarim 
o‗tkazgichlardan  farqli,  elektrolitlardan  elektr  tokining  oqishi  modda  massasini 
ko‗chishi bilan birga kuzatiladi.  
 
Elektrolit  qorishmasidan  elektr  tokining  oqib  o‗tishi  davomida  elektrodda 
ajralgan modda miqdori ―q‖ Faradey qonuniga ko‗ra aniqlanadi. 
g=

I

 
 
    (9.1) 
bu erda  

 - elektrokimyoviy ekvivalent, g/kl; 
I - tok, A; 

 - tokning oqib o‗tish vaqti, s. 
Elektrokimyoviy ekvivalent 

 -  elektrolitdan bir kulon elektr zaryadi oqib 
o‗tganda ajralib chiqqan modda miqdori. Son ji‘atdan bu miqdor modda kimyoviy 
elementining Faradey soniga nisbatiga teng. O‗z o‗rnida esa Faradey soni (F
f
) bir 
gramm-ekvivalent  modda  ajralib  chiqish  uchun  talab  qilingan  elektr  zaryadi 
miqdoriga teng  [F
f
 = 96485 Kl/(g.ekv)].            
 
Quyida  elektr  maydon  ta‘sirida  elektrolitlardagi  ionlarning  harakatlanishini 
ko‗rib chiqamiz. 
 
Maydon  ta‘sirida  elektrolitlarda  harakatlanayotgan  ion,  suyuqlik 
molekulalari  tomonidan  ko‗rsatilayotgan  qarshilik  ostida  bo‗ladi  (doimiy 
tormozlanishda  bo‗ladi).  Buning  oqibatida  ionlar  elektr  maydoni  tomonidan 
olingan energiyasini molekulalarga berib, ularning tartibsiz harakatini kuchaytiradi 
va natijada elektrolitlarning qizib borishiga sabab bo‗ladi. 
 
Ionlarning  o‗ziga    xos  ―erkin  harakatlanishi  masofasi‖  belgilab 
qo‗yilmaganligi  sababli,  ular  harakat  qilayotgan  muhit  ionlarga  doimiy  qarshilik 


48 
 
ko‗rsatib  turadi.  Ionlarga  ta‘sir  qilayotgan  qarshilik  tartibli  harakat  tezligining 
birinchi darajasiga proporsional bo‗ladi. 
F
T
=kv  
 
 
(9.2) 
bu erda k - ishqalanish koeffitsienti. 
 
Elektronlarning  harakati  yo‗nalishida  elektronlarga  elektr  kuchi  Fe  ta‘sir 
ko‗rsatadi: 
F
E
=eE 
 
 
 
(9.3 ) 
bu erda e - ion zaryadi.  
 
Agar  harakatlanishning  boshlanishida  ion  tezligi      kichik  qiymatga  ega 
bo‗lsa, tezlik Fe kuchi ta‘sirida ortib boradi.  
 
Tartibli harakatning o‗rtacha tezligi quyidagidan kelib chiqib aniqlanadi, Ft 
= Fe, yoki eE =kv, bundan 
 
 
v
eE
k
E



             
( 9.4 ) 
bu erda: 

=e/k- ionning harakatlanuvchanligi. 
 
Elektrolitdan o‗tayotgan tok zichligi: 
 
 
j=env=en

E  
 
( 9.5 ) 
 
Musbat va manfiy ionlar tok zichligi hisobga olinsa: 
 
j=e(n
+

+
+n
-

-
)E    
 
( 9.6 ) 
 
bu erda n

,

+
 ,n
-
,

-
 - mos ravishda musbat va manfiy ionlar konsentratsiyasi 
va harakatlanuvchanligi. 
 
Elektrolitlarda  tok  zichligi  j  elektr  maydoni  kuchlanganligiga  proporsional 
bo‗lgani sababli, barcha bog‗lanishlar Om qonuniga bo‗ysunadi. 
 
Elektrolit o‗tkazuvchanligi σ=e(n
+

+
+n
-

-
)  ionlar 
konsentratsiyasi 
va 
harakatlanuvchanligi  ortishi    bilan  ortib  boradi  va  ushbu  holatni  ionlar 
harakatlanuvchanligining  ortishi  va  dissotsiatsiya  darajasining  o‗sishi  bilan 
izohlash mumkin.      

Download 1.47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling