1- ma’ruza simli aloqa asoslari reja

1.2. Ko‘p kanalli uzatish tizimlari haqida umumiy ma’lumotlar. Harbiy aloqa liniyalari va uzatish tizimlari.
Telekommunikasiya tarmoqlari va kommutasiya tizimlari
Iste’molchilar odatda kommutasiya tizimlarini ko’rmaydilar, chunki aloqa xizmatini ta’minlashda faqatgina operatorlargina kommutasiya tizimlari bilan bevosita aloqada bo’ladi.
Masalan shaxarlararo ATS larni Toshkent shaxri misolida qaraydigan bo’lsak, bitta shaxarning uzida bir qancha turlarini uchratishimiz mumkin.
Elektron ATS lar oldindan kiritilgan va xotirasida saqlab qolingan dasturlash tamoyilida ishlaydi. O’R Qurolli Kuchlari aloqa tizimida xozir shu paytgacha ishlatilib kelingan ATSK-200/50 kabi ATS lari o’rniga Fransiyaning «DEFINITY» rusumli raqamli ATSi keng qo’llanilmoqda.
Shuningdek QTS lardan P-193, P-194, P-198 va ZAS kommutatorlaridan unumli foydalanilmoqda.
Harbiy telekommunikasion uzatish tizimlari
Xarbiy telekommunikasion uzatish tizimlari deb aloqa liniyasida ma’lum sonlardagi aloqa kanallarini hosil qilish uchun muljallangan stansiya qurilmalari majmuasiga aytiladi.
Qimmat baho aloqa liniyalaridan samarali foydalanib, moddiy mablag’ni iloji boricha tejash uchun, mavjud aloqa liniyasiga mos uzatish tizimlaridan unumli foydalanish, ya’ni kanallarni maksimal darajada zichlashtirishga erishish lozim. U yoki bu siqish uskunasining xarakterli xususiyatlari asosan zichlashtirilayotgan aloqa liniyasining xususiyatlariga bog’liq bo’ladi.
Zichlashtirish tizimlari uz xususiyatlariga qarab quyidagilarga bo’linadi:
Xavodagi simli aloqa liniyasining zichlashtirish tizimi.
Simmetrik kabelli aloqa liniyasining zichlashtirish tizimi.
- ikkisimli zichlashtirish tizimi;
- turtsimli zichlashtirish tizimi.
Kanal hosil qiluvchi harbiy aloqa vositalari - Harbiy aloqa birlamchi tarmog’ining bir turdagi (xildagi) uzatish kanallarini va guruhli traktlarini hosil qilish uchun mo’ljallangan harbiy aloqa vositasi.
Izoh. Radiorele gurux (stansiya) lari, troposfera stansiyalari, kosmik aloqa stansiyasi, guruxlari va aloqa tuguni krosslari belgilangan qoidalarga kura kanal xosil kiluvchi markaz (gurux)larga birlashtirilish mumkin.
Raqamli guruhli trakti - Raqamli kanallar signallarini yaxlit ko’p kanalli raqamli oqimda (potok) uzatishni ta’minlovchi texnik vositalarining majmui. Ulardagi telekomm. vositalari vazifalari. (Izoh: oqim Ye1,Ye2,Ye3,Ye4).