1- mavzu. Avtomobil transporti vositalarining ekspluatatsion xususiyatlari ma’ruza rejasi

3. Avtomobillarni ekspluatatsiya kilish sharoitlari
Avtomobillarni ekspluatatsiya kilish sharoitlari deyilganda tashishni bajarishlikga xos bulgan transport, yul, tabiiy iklim va tashkiliy texnik kabi tashki omillarni birgalikdagi ta’siri tushiniladi.
Transport sharoitlari. Bu tushunchaga kuyidagilar kiradi: yukning turi yoki uning nomi, fizik-mexAniq xususiyatlari, xajmining massasi(nisbiy), ogirligi, upakovkasi (joylashtirish) turi, massa miqdori va birligi, tashishda buzilmay borishlik xususiyati, narxi, etkazib borish muddati. YUk tashish xajmiga kuyidagilar kiradi: vakt birligida(oy, yil yoki kun) tashishga muljallangan yukning tonna ulchamidagi miqdori, junatish partiyasi, bir avtomobil(avtopoezd)da bir maxalda tonna ulchamida kancha yuk junatilishi mumkunligi, junatish partiyasini yiriklashtirish imkoniyati.
Ortish va tushirish usullari. Ortish va tushirish ishlarini mexanizatsiyalash vositalarini u yoki bu turini qo‘llab yoki qo‘l(musqo‘l) kuchi bilan bajarilishi mumkun.
Tashish masofasi. YUk va yulovchilarni kay masofaga(km) tashilishidir.
Yul sharoitlari. Yul sharoitlari tushunchasiga ular koplamasi, kuprik va boshka inshoatlarga TV uklaridan mumkun bulgan chegaraviy yuklanishlardagi mustaxkamligi tushiniladi.
Yul koplamasining tekkisligi uning turlari(kapital sement yoki asfalt beton) koplama tekkisligining barkarorligi yoki uning barkaror emasligi, utkinchi tipdagi koplamaliligi(shagal, parchalangan tosh maydasi va x.k.) bilan Aniqlanadi.
Xarakat zichligi. Yil, sutka ichi urtacha xarakat zichligining soatlik barkarorligidir. Bunday kursatgich xaftaning kunlari buyicha va sutkaning xar bir soatiga tugri keladigani inobatga olinadi, xarakatning xarakteri (onda-sonda yoki beto‘xtov) xarakat turi(shaxar ichi, shaxardan tashkari, yuldan tashkari).
Tashkiliy texnik sharoitlar. Ish rejimi avtomobilning ishda bulish vakti(necha sutka ma’lum davr ichida yoki necha soat sutka ichida) sutka davomida bosib utilgan urtacha masofa(km); yil davomida ish kunlari; yillik bosib utgan urtacha masofa(km); yil davomida oylar buyicha, xafta kunlari ichida, sutka soatlar buyichatfshishning bir tekislikdagi, xaydovchilar ishining tashkil etilishi.