1-Амалий машғулот (4 соат) Мавзу: Ишлаб чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни таҳлил қилиш

1.4. Назорат учун саволлар
1. Бахтсиз ҳодиса нима, тушунтиринг?
2. Таҳлил қилишни нимадан бошлаш керак? Босқичларини айтиб беринг.
3. Айрим бахсиз ҳодисаларга мисоллар келтиринг. Хар бири тўғрисида маълумот беринг?
4. Таҳлил қилишда актлар қандай тўлдирилади?
5. Жавобгарлик турлари нималардан иборат?
6. Ишлаб чиқаришда жароҳатланишларнинг сабабларини айтиб беринг?
7. Ногиронлик келтириб чикарувчи ҳолатлар неча тоифага бўлинади?
8. Хавфсизликни таъминлашда иш берувчининг масъулияти нималардан иборат?
9. Қандай воқеалар бахтсиз саналади?
10. Бахтсиз ҳодисалар қандай тергов қилинади?
11. Иш берувчи бахтсиз ҳодиса юзасидан маълумотларни қайси ташкилотларга юбориши шарт?
12. Текширув ҳайъати хулосалари қандай расмийлаштирилади?
1.5. Назарий кисм
1.5.1.Ишлаб чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни таҳлил қилиш.
Ишлаб чиқаришда жароҳатланиш ҳодисалари машина ва дастгоҳларнинг ҳаракатланувчи қисмлари, қайишлар, барабанлар, шкивлар, шнеклар, тишли механизмлар, иссиқ юзалар, электр токидан фойдаланадиган, заҳарли кимёвий моддалар, матоларни пардозлашда ишлатиладиган кислота, ишқор ва бошқа заҳарли моддаларнинг бехосдан тўкилиб кетиши, иш жойларида тўсиқсиз ишлаш туфайли ёки меҳнат хавфсизлиги қоидаларига роия қилмаслик натижасида содир бўлиши мумкин. Инсон хаётига ёки соғлигига доимий ёки вақт-вақти билан хавф туғдирувчи жой хавфли зона деб аталади. Саноат корхоналаридаги машина ва дастгоҳларнинг ҳар қандай айланувчи қисми хавфлидир.
Бугунги кунда қулай иш занасини танлаш хозирги пайтда янги технологик жараён, кичик корхоналарнинг янги машина ва ускуналари албатта маҳсулот сифатига мос бўлиши, эрганомик кўрсатгичлар бўйича белгиланган талабларга жавоб бериши керак.
Иш жойида жиҳоз ва ускуналарнинг нотўғри жойлаштирилиши, уларнинг шакли, рангини нотўғри танланиши ишчини чарчатади, тўғри жойлашганда эса аксинча, иш унумдорлигини ошириш имконини беради. Ускуналар шундай жойлаштирилиши лозимки, ишчи улардан ортиқча ҳаракатсиз, ўзини зўриқтирмасдан осонлик билан фойдалансин. Иш жойининг баландлиги ҳам мухим аҳамиятга эга, одатда унинг қиймати 1000-1600 мм. оралиғида бўлиши мақсадга мувофиқдир. Бундан ташқари, кўзнинг кўриш доирасини ҳам ҳисобга олиш керак.
Мехнат жараёнида қаттиқ, суюқ ва буғ ҳолатидаги қисмлардан ва электр таъсиридан одам танасида содир бўладиган жароҳатланиш - шикастланиш дейилади. Шикастланиш натижасида ярадор бўлиш, суяқ чиқиши ва синиши, кислота ёки иссиқлик таъсирида куйиш, электр токи таъсирида одам аъзолари фаолиятининг бузилиши кўзатилади. Шикастланиш - бахтсиз ҳодиса ҳисобланади. Бахтсиз ходисалар ишлаб чиқариш билан боғланган ёки боғланмаган бўлиши мумкин. Ишлаб чиқариш билан боғланган
бахтсиз ҳодисаларга ходимнинг иш жойида ёки шу корхона билан боғлиқ ишларни бажараётганда (масалан иш жойида ташқарида, лекин, асосий ишга алоқадор бошқа ишни бажариш пайтида ишга бориш ва қайтишда, меҳнат сафарига борганда ва бошқалар) олган шикастланишлар киради.