1-amaliy mashg‘ulot Mavzu: O‘zbek tilini sohaga yo‘naltirib o‘qitishning maqsadi, vazifalari

Gap bo‘laklarining uslubiy xususiyatlari 
1) sifatlovchi aniqlovchilar ot bilan ifodalansa, majoziy ma’no ifodalaydigan bo‘lib 
qoladi: Kumush choyshab yopib dalalar, qor qo‘ynida uxlab yotadi. (Uyg‘un) 
2) sifatlovchi aniqlovchilar turli so‘z turkumlaridan tuzilib, sifatlash vazifasini 
bajargan ibora va so‘z birikmalari bilan ifodalanadi: Osmon o‘par tog‘lar, bag‘ ri 
keng inson, cheki yo‘q qirlar, fikri tiniq insonlar. 
3) sifatlovchi-aniqlovchi takroriy so‘zlar bilan ifodalanganda ma’no kuchayishi yuz 
beradi: Baland-baland binolar tez uchray boshladi.
4) izohlovchi ham uslubiy vazifa bajaradi. Ma’lumki, izohlovchi laqab, 
qarindoshlik, o‘xshatish kabi ma’nolarni ifodalash uchun xizmat qiladi. Bunda 
ma’lum shaxsga nisbatan munosabat seziladi, ya’ni uslubiy ma’no yuzaga keladi: 
Mamajon quruq, Ali tajang, Soli sovuq va h. O‘xshashlik ma’nosidagi izohlovchi 
jumlaga ko‘tarinkilik(pafos) xususiyatini kiritadi: ona-Vatan, gulchalar-qizchalar.
5) ajratilgan bo‘laklar jumla tarkibidagi ayrim bo‘laklarga urg‘u berish, ularni 
alohida ajratib ko‘rsatish, shaxs va narsa haqida qo‘shimcha ma’lumot berish, belgi-
xususitlarni ta’kidlash kabi vazifalarni bajaradi: Biz, yoshlar, ota-bobolarimiz 
merosini ko‘z qorachig‘iday asrashimiz lozim. 
6) undalmalar ham turli uslubiy vazifalarni bajaradi. Ular gap boshida va o‘rtasida 
kelsa, chaqiriq va murojaatni ifodalaydi: Uka, mening yo‘qligimni bilintirma. Gap 
oxirida kelgan undalma tinglovchiga nisbatan hurmat, muhabbatni ifodalaydi:
Tuprog‘ingni zar bilarman, ona-Vatanim! Bulardan tashqari undalmalar iltimosni, 
so‘zlovchining his-tuyg‘usini, kuchli ehtirosini, ko‘tarinki holatni, piching va 
kinoyani ifodalash uchun ham xizmat qiladi.

---

24 
7) kirish so‘z va kirish birikmalar so‘zlovchining o‘z fikriga bo‘lgan munosabatini 
bildiradi. Bu munosabat sifat, son, olmosh, fe’l va modal so‘zlar yordamida 
ifodalanib, gumon, tasdiq, inkor, fikr tartibi, fikr izohi, e’tiborni tortish, xulosa, ikki 
fikrni o‘zaro bog‘lash kabi ma’nolarni aks ettiradi:  U bugun kelmaydi, shekilli.