1-amaliy mashg‘ulot Minerallarning shaffofligi, rangi va chizig‘ining rangini o‘rganish Ishning maqsadi

Nazorat savollari:

1. 
   Sulfidlar nima?
   
2. 
   Galenit bilan birga uchraydigan minerallarni aytib bering.
   
3. 
   Tarkibida mis bo‘lgan sulfidlarni haraktyerlab bering.
   
4. 
   Pirit, markazit, xalkopiritlarning bir-biriga o‘xshash va farq qiluvchi xossalarini ayting.
   

10-amaliy mashg‘ulot.

Minerallar jadvalini tuzishni o‘rganish. Oksidlar.


Ishnig maqsadi: Amaliy mashg‘ulot ishimizdan maqsad minerallarni muhim diagnostik xususiyatlarini aniqlash, ularni hosil bo‘lishini va sanoatdagi amaliy ahamiyatini o‘rganish.
Oksidlar.
Oksid minerallari asosan kislorodli birikmalardan iborat, ayrim hollarda esa gidrooksil yoki suvli birikmalardan ham tashkil topgan bo‘lishi mumkin. Minerallarning umumiy soni 200 dan ortiq. Eng ko‘p tarqalgan oksidlar kremniy (16,6%), va temir (4%) elementlarning birikmalaridir. Quyida tabiatda keng tarqalgan oksid minerallarni ta’rifi keltiriladi.
Minerallarni ta’rif1ash jadval quyidagicha ko‘rinishda bo‘ladi:
1.Mineralning nomi.
2.Mineralning kimyoviy formulasi.
3.Mineralning singoniyasi.
4.Mineralning rangi.
5.Mineralning Yaltirashi.
6.Mineralning ulanish tekisligi.
7.Mineralning qattiqligi.
8. Mineralning solishtirma og‘irligi.
9. Mineralning hosil bo‘lishi.
10.Mineralning amaliy ahamiyati yoki ishlatilishi.

1.Magnetit — Fe, Fe₂O₄

2. Korund — Al₂O₃
3. Pirolyuzit - MnO₂
4.Kvars — SiO₂
5.Kassiterit — SnO₂
6.Gematit - Fe₂O₃
Magnetit — Fe, ^Fe₂^O₄
Mineral nomining qanday kelib chiqqani ma’lum emas. U magneziya (Makedoniyada) degan joy nomi bilan yoki cho‘pon Magnes nomi bilan bog‘liq, deb taxmin qilinadi. Sinonimi: magnitli temirtosh. Singoniya - kubik.
Rangi - temir kabi qora. Chizig‘i qora.
Yaltirashi - metalldek.
Qattiqligi - 5,5 - 6
Solishtirma og‘irligi 4,9 - 5,2
Mustahkamligi - mo‘rt
Ulanish tekisligi - yo‘q.
Paydo bo‘lishi, assotsiatsiyasi, konlari, amaliy ahamiyati.
Magmatik tog‘ jinslarida u xol-xol donalar shaklida bo‘ladi. Magnetit kam miqdorda juda ko‘p pegmatit tomirlarda uchraydi. Kontakt- metasomatik va gidrotermal sharoitda ko‘proq uchraydi. Ekzogen sharoitda magnetitning hosil bo‘lishi, faqat o‘ziga xos sharoitlardagina sodir bo‘lishi mumkin. Oltinli qumlarning yuvib olinadigan qora shlixlarning asosiy tarkibiy qismi magnetitdan iborat. Magnetitning ma’lum joylardagina martitlanishi, ekzogen jarayonlar bilan mutlaqo bog‘lanmagan holda metamorfiklashgan konlarda ham uchraydi. Magnetit sulfidlar (pirrotin, pirit, xalkopirit), biotit, sfen, apatit va boshqa minerallar bilan bir assotsiatsiyada uchraydi. Konlari Temirkon (O‘zbekiston), Magnitnaya gora Kusinsk (Rossiya), Doshkesan (Ozorbayjon), Krivoy Rog (Ukraina), Kirunavaara va Lyuossovaara (Shvetsiya). Tarkibida ko‘pincha 60%ga yaqin Fe bo‘lgan magnetit ma’danlari cho‘yan va po‘lat eritib olish uchun muhim xom ashyodir.