1-amaliy mashg‘ulot Minerallarning shaffofligi, rangi va chizig‘ining rangini o‘rganish Ishning maqsadi

Minerallarning yaltirashi va sindirish ko‘rsatkichi.

Mineralga tushayotgan yorug‘lik oqimi qisman orqaga qaytarilib, uning tebranish tezligida o‘zgarish yuz bermaydi. Xuddi shu qaytgan nur mineralning yaltirashi haqida tasavvur beradi. Yaltirashning kuchliligi, ya’ni qaytgan nur miqdori shu nurning kristallangan muhitga o‘tish paytidagi tezligi, ya’ni sindirish ko‘rsatkichi orasidagi farq qanchalik keskin bo‘lsa, shunchalik ortiq bo‘ladi.
5-jadval

Yaltirashi	Sindirish ko‘rsatkichi	Mineralning nomi
Metaldek	3 >	Molibdenit, pirit, galenit, Xalkopirit, sof oltin
Metallsimon	3 — 2,6	Gematit, grafit, kuprit, kolumbit
Nometal: olmosdek shishadek v) yog‘langandek g) xira ipakdek sadafdek	< 2,6 1,96 — 2,6 1,34 — 1,36	Olmos, Ueyofan, kassiterit, sirkon Rutil, sof oltingugurt Kvars, flyuorit, korund, Berill, Talk, nefelin, opal Kaolin, Pirolyuzit, magnezit Xrizotil, asbest, selenit Muskovit, island shpati, gips

Minerallar chizig‘ining rangi
Bu termin bilan mayin kukun holidagi mineralning rangi tushuniladi. Shunday kukunni tekshirilayotgan mineral bilan biskvit deb aytiladigan xira (sirlanmagan) chinni taxtachaga chizib osonlikcha olish mumkin. Chinni taxtachadagi mineral kukuni o‘sha Mineral uchun xos muayyan rangli chiziq — iz shaklida hosil qilinadi.
Bu belgi minerallarning rangiga qaraganda uncha o‘zgarmas, demak birmuncha ishonchli belgisi bo‘ladi.
Ko‘pgina hollarda minerallarning rangi chizig‘ining rangi bilan bir xil bo‘ladi. Masalan, kinovarning o‘zi ham, chizig‘i (kukini) ham — qizil, magnetitda — qora, lazuritda — ko‘k va h.k. Boshqa minerallarda chizig‘ining rangi bilan o‘zining rangi orasida birmuncha keskin farq ko‘riladi. Tabiatda ma’lum bo‘lgan minerallardan shunday farqni, masalan, gematitda (mineralning rangi qizg‘ish — qora chizig‘i qo‘ng‘ir) ko‘ramiz.
Shaffof yoki yarim shaffof minerallar ko‘pchiligining chizig‘i rangsiz (oq) yoki och rangli bo‘ladi. Shuning uchun mineral chizig‘ining rangi shaffof emas yoki yarim shaffof to‘q rangli birikmalar uchun eng ko‘p diagnostik ahamiyat kasb etadi.