1-amaliy mashg‘ulot Minerallarning shaffofligi, rangi va chizig‘ining rangini o‘rganish Ishning maqsadi

Solishtirma og‘irlikni piknometr yordamida aniqlash.
Solishtirma og‘irlikni piknometr yordamida aniqlash usuli oz - moz mehnatni talab qilsa ham minerallarga eng ko‘p qo‘llanaladigan usulidir. Bu usul ancha aniq bo‘lib mukammal bo‘lgan asbob uskunallarni talab qilmaydi.
Piknometr - bu ma’lum hajmga ega bo‘lgan kichkinagina shishadan yasalgan kolbadan iborat.
Piknometr yordamida aniqlash minerallar uchun eng ko‘p tarqalgan usul, qulay va oddiy aniqlash uchun juda ko‘p asboblari talab qilmaydi. Piknometr yordamida aniqlash ancha ishonarli, shuning bilan birga u ancha mayda ish. Bu usulning afzallik tomonlari: piknometrning ko‘rinishi shisha kolba bo‘lib, ma’lum hajmga ega.
Solishtirma og‘irlikni aniqlash uchun kerak bo‘ladigan asboblar:

1. 
   Piknometr 1-5-10sm™ hajmda;
   
2. 
   Mineralogik elak turlari (kompleV);
   
3. 
   Tarozi toshi bilan;
   
4. 
   Tozalangan suv;
   
5. 
   Temir maydalagich (bolg‘acha);
   
6. 
   Shimgich qog‘oz;
   
7. 
   Qisqich;
   
8. 
   Isitgich (elektr);
   
9. 
   Eksikator:
   

Tajribaga tayyorlanish.

1. 
   Mineralning solishtirma og‘irligini aniqlashni pikno- metrni tortishdan boshlaymiz. Quruq piknometrni tortib (R) yozib qo‘yamiz. Boshqa minerallardan tozalangan monomineral bo‘laklari ajratib olinadi. Keyin mineral temir maydalagich (aniqligi 1 mm-gacha) ustida bir xil kattalikda maydalanadi. Maydalangan mineral bo‘lakchalari piknometr og‘zidan bemalol tushib va chiqib ketadigan bo‘lishi kerak. Mineralni maydalangan bo‘laklari mineralogik elakda elanadi, (yopishgan changlarni tushirib Yuborish uchun) undan keyin aniqlanadigan mineralni kislotada Yuvamiz. Keyin spirtda va tyermostatda yoki xona haroratida quritiladi.
   

2. Oldindan tortilgan quruq piknometrga maydalangan mineral bo‘laklarini bitta-bitta olib solamiz. (taxminan 1/3 yoki 1/4 hajmda) va piknometrni mineral bilan tortamiz va (Rm) yozamiz. 1mm/g aniqlikda.
3. Piknometrga ozroq yarim hajmda tozalangan suv va qaynatish uchun nasosli eksikatorga yoki suvli stakanga solib elektr plitkada 3 minut chamasi qaynatamiz. Qaynab bo‘lgandan keyin piknometrni sovutishga qo‘yamiz. Shundan keyin piknometrdagi mineral donalarini va suvni biror idishga to‘kib piknometrni tozalangan suv bilan Yuvib tozalaymiz. Toza piknometrni elektr isitgichga qo‘yib quritamiz va chizigigacha suv to‘ldirib tortamiz va (Rs) - deb yozamiz. Solishtirma og‘irligini hisoblash formulasi:

R - piknometrning og‘irligi.
Rm - piknometrning Mineral bilan og‘irligi.
Rms - piknometrning Mineral va suv bilan og‘irligi. Rs - piknometrning suv bilan og‘irligi.
Solishtirma og‘irlikni to‘g‘ri aniqlaganimizga ishonch hosil qilish uchun qilgan ishlarimizni uch marotaba takrorlash kerak. Shundan keyin ularni o‘rtachasi to‘g‘ri deb hisoblanadi.
6-jadval

Kun.oy.yil. Mineral namunasi	Solishtirma og‘irlikni hisoblash formulasi
Namuna №5	R — 3,0381
Barit	Rs - 6,0168
	Rm - 5,3930
	Rms - 7,8400

Demak Baritning solishtirma og‘irligi 4,42 ga teng ekan.