1-amaliy mashg’ulot nanobiotexnologiya – biologiyaning rivojlanishini yangi bosqichi Nanodunyoni tashkil qiluvchi biomakromolekulalar Dars maqsadi

Populyatsion (daraja) bosqich. Bu bosqichni evolyusion jarayonga kiritilgan vakili sifatida 
mustaqil hayot kechiruvchi organizmlarni minimal guruhi xizmat qiladi va ularni 
populyatsiyalar deb yuritiladi. Bu bosqichni struktura funksional birligi – populyatsiya bo‘lib, 
bir vaqtning o‘zida u evolyutsiyaning elementar birligi ham hisoblanadi. Alohida 
organizmlarni populyatsiyaga to‘planishi, ularni moslashuvini yashab qolishlarini, 
ko‘payishini, umuman olganda evolyutsiyadagi o‘rnini ta’minlaydi. Tur (darajasi) bosqichi – 
mustaqil yashovchi organizm (osob) larni populyatsiyadan keyingi, ulardan baland turadigan 
uyushmasi – biologik turlar hisoblanadi. Populyatsiyalar qatori tur – tabiatda mikroevolyutsiya 
jarayonini nihoyasiga yetkazadi. 
1. Biomakromolekulalar (biopolimerlar): nuklein kislotalar, oqsil moddalar va 
polisaxaridlar 
Tirik sistemani molekulyar darajada tashkil bo‘lishida asosiy rolni biomakromolekulalar 
(biopolimerlarni molekulalari) bajaradilar. Nuklein kislotalarining molekulalari (DNK va 
RNK) genetik axborotni tashuvchilari bo‘lib, ularsiz tirik hujayralarni hayot ko‘rishi va 
ko‘payishi mumkin emas. Oqsillar hujayrada kechadigan xilma-xil kimyoviy reaksiyalarni 
kataliz qiluvchi fermentlarni asosini tashkil qiladi. DNK, RNK va oqsillar genetik axborot 
uchun javob beradigan va ularni ustida har xil operatsiyalarni (nusxalanish, saqlash, o‘zgarish, 
sanash, bajarish) bajaruvchi biomakromolekulalar sistemasini tashkil qiladi. 
Makromolekulalarni 3 tipi faoliyat ko‘rsatadi: oqsillar, nuklein kislotalar va polisaxaridlar. 
Ular uchun manomerlar bo‘lib, tegishli ravishda aminokislotalar, nukleotidlar va 
monosaxaridlar hisoblanadi

---

2. DNK - hujayrada genetik axborotni tashuvchi va saqlovchi sifatida rejasiga yo’nalish. 
DNK molekulasi – o‘ng tomonga qayrilgan 2 komplementar polinukleotid zanjirchalardan 
tashkil topgan makromolekulalardir. DNK spiralini qalinligi 1-2 nm, uzunligi – 3,4 nm bo‘ladi. 
Polinukleotidli zanjirlar komplementar azotli asoslar: adenin – timin, guaninsitozin orasidagi 
vodorod bog‘lari bilan ushlab turiladi.