1-amaliy mashg’ulot: trаnspоrt-ekspеditsiоn хizmаt ko‘rsаtishning vujudgа kеlish tаriхi reja

qiluvchiga yuklarni etkazib berish ortish-tushirish ishlarini bajarish 
tushuniladi. 
Ekspeditorlik 
xizmat 
ko‘rsatish 
– 
yuklarni 
tayyorlov-yakunlov, 
omborlashtirish va ekspeditorlik xizmatlarni o‘z ichiga oluvchi yuklarni o‘z 
vaqtida hamda sifatli tashishni ta’minlash bilan bog‘liq faoliyatlar majmui. 

---

Vositachilik – bu birinchi navbatda yuklarni qabul qiluvchiga yetkazib berishga 
yo‘naltirilgan tashkiliy, maslahat, tahlil va axborot xizmati ko‘rsatishdir. 
Transport-ekspeditorlik xizmati ko‘rsatuvchilar 
Transport-ekspeditorlik xizmatlar bozorida uning asosiy ishtirokchilari va 
sub’ektlarini aniqlash lozim bo‘ladi. 
Barcha TEXK sub’ektlarini uchta asosiy guruhga ajratish mumkin: 
--Davlat organlari; 
--Transport xizmati ishtirokchilari; 
--Tashish jarayonida xizmat ko‘rsatuvchi korxonalar. 
Tashish jarayonida xizmat ko‘rsatuvchi korxonalar: tashuvchilar, transport-
ekspeditorlik, agentlik (brokerlik), transport va yuk terminallari, omborlar, 
sug‘urta, stividorlik, talman, konsalting, logistik va lizing kompaniyalari. 
Transport-ekspeditorlik xizmatlar tasnifi. Asosiy faoliyat bilan bog‘lanish 
belgisiga ko‘ra TEXK: 

--Tashish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi; 

--Tashish faoliyati bilan shug‘ullanmaydigan; 
Faoliyat xarakteriga ko‘ra:
o texnologik
o tijorat,
o tashish,
o servis ,
o axborot-ma’lumotlari. 

---

---

TEXKning xilma-hilligi korxonalar, yuridik va jismoniy shaxslarning 
ma`lum bir miqdordagi tijorat bo‘yicha, ish yuzasidan va axborot aloqalarini, 
hamda ularning o‘rtasidagi o‘zaro huquqiy munosabatlarni aniqlaydi. Transport-
ekspeditorligining shunday munosabatlari shaklidan biri bo‘lib topshiriq 
shartnomasi hisoblanadi. Bunda topshiriq shartnomasining tomonlari yuridik va 
jismoniy ishonchli shaxslar va yuridik va jismoniy ishonuvchi shaxslar bo‘ladi. 
Quyida 2-rasmda topshiriq shartnomasi qatnashchilarining o‘zaro munosabatlari 
tasvirlangan. 
2-rasm. Topshiriq shartnomasi bo`yicha ishonuvchi shaxslar, ishonchli shaxslar va 
uchinchi shaxslarning o`zaro munosabatlari sxemasi. 
Topshiriq shartnomasi bo`yicha ishonchli shaxs ishonuvchi shaxsning 
nomidan va hisobidan uning manfaatlari uchun aniq huquqiy harakatlarni o`zining 
nomidan va hisobidan jarayonlarda qatnashish majburiyatini oladi.