1-Amaliyot ishi Intellektual boshqarish tizimlarini yaratishninig matematik asoslari Tayanch iboralar

2-misol. Aytaylik, avtomobildagi nosozliklarni qidirishga mo`ljallangan tashxislovchi ET uchun quyidagi boshlang`ich ma’lumotlar berilgan:

1. 
   Avtomobil 4 ta nosozlikka ega bo`lishi mumkin:
   

- – akkumlyator batereyasi nosoz;
- – yoqilg`i kelmayapti;
- – o`t oldirish “nam tortgan”;
- – o`t oldirgich(svecha)lar moylangan;

2. 
   Nosozlik simptomlari quyidagilar hisoblanadi:
   

- – chiroqlar yonmayapti;
- – yoqilg`i ko`rsatkichi nolda;
- – avtomobil o`t olmayapti;
- – startyor to`xtab-to`xtab qolayapti;
- – dvigatel yaxshi ishlamayapti, “paqillayapti”;

3. 
   Aprior ehtimollar qiymatlari:
   

4. 
   Nosozliklarda simptomlarning paydo bo`lish shartli ehtimollari qiymatlari 9.1-jadvalda keltirilgan. 9.1-jadvalda “+” belgi bilan ­ehtimollar, “-“ belgi bilan ehtimollar belgilangan.
   

2.1-jadval.

	+	-	+	-	+	-		+	-	+	-
	1,0 0,1 0,1 0,1	0,0 0,9 0,9 0,9	0,9 1,0 0,1 0,1	0,1 0,0 0,9 0,9	1,0 1,0 0,7 0,8	0,0 0,0 0,3 0,2		0,0 0,9 0,9 0,9	1,0 0,1 0,1 0,1	0,1 0,1 0,1 1,0	0,9 0,9 0,9 0,0

simptomlarning ushbu “Chiroqlar yongan” – “Yoqilg`i ko`rsatkichi nolda” – “Startyor to`xtab-to`xtab qolayapti” – “Avtomobil o`t olayapti” – “Dvigatel paqqilayapti” ketma-ketligi uchun yuqorida bayon etilgan algoritmni qo`llab, ET quyidagi hulosaga keladi: “O`t oldirgichni quriting, svechalarni tekshiring”.
simptomlarning boshqacha, ya’ni “Chiroqlar yonmayapti” – “Avtomobil o`t olmayapti” – “Startyor to`xtab-to`xtab qolayapti” – “Yoqilg`i ko`rsatkichi nolda emas” – “Dvigatel paqillamayapti” ketma-ketligi uchun ET quyidagi hulosaga keladi: “Akkumulyator batereyasini almashtiring”. Agar “Chiroqlar yongan”, “Yoqilg`i ko`rsatkichi nolda emas”, “Avtomobil o`t olamyapti”, “Startyor to`xtab-to`xtab qolayapti”, “Dvigatel paqillamayapti” simptomlari uchun ET, tabiiyki, “Benzin quying” kabi taklifni beradi.
Faoliyatlarning turli sohalarida tashxislovchi ETlarning keng tarqalishi bir qator xossalarni aniqlab beradi. Birinchidan, algoritmlarda “Rost” qiymatlar qo`llanilganda aprior va shartli ehtimollarning yaqinliklarini ta’minlash imkoniyati. Qoidaga ko`ra, avtomobilsozlikda ustalarning boy tajribalaridan kelib chiqib, o`tkazilgan kuzatishlarining statistik ma’lumotlarini qayta ishlash natijasida hulosalar shakllantirilgan bo`ladi. Ikkinchidan, algoritmning shakllantirilgan ishlash qadamlariga asosan ETning oraliq va yakuniy xulosalari tabiiy tilga yaqinlashtirilgan holatda foydalanuvchi va tizim o`rtasidagi muloqotning nisbatan soddaligi ta’minlanadi, barcha takliflar oson izohlanadi. Uchinchidan, ETning tushuntiruvchi takliflari – nosozliklarni tashxis qilishda oraliq natijalari foydalanuvchiga (qoidaga ko`ra, so`rovlar orqali) qulay qaror qabul qilish va ko`p hollarda ularni amalga oshirishni osonlashtiradi. Shuningdek, foydalanuvchining joriy tajribasini doimo hisobga olib boradi va predmet sohasining bilimlar bazasida sodda to`g`rilanishlarni amalga oshiradi.