1. Analitik ximiya páni hám oniń metodlari. Analitik ximiya pániniń awil xojaliq pánleri menen baylanisliǵi

Analitik reaksiyalardi ámelge asiriwdiń shart-jaǵdaylari. Analitik reaksiyalardi ótkeziw ushin belgili bir shart-sharayat boliwi kerek. Misali, kislotalarda eriytuǵin shókpeler, eritpede erkin jaǵdaydaǵi kislota artiqsha bolǵanda ajralip shiqpaydi, tek sonday, siltide eriytuǵin shókpeler siltili ortaliqta shókpeydi. Eger shókpe kislotada hám, siltide hám erise, oni tek neytral ortaliqta payda etiw mumkin hám t.b. Bul misallardan kórinip turipti reaksiyalardi ámelge asiriwdiń eń áhmiyetli shart - sharayatlarinan biri, sol reaksiya ushin kerekli ortaliq bolip, oni kerek bolǵan jaǵdayda, eritpege kislota, silti yamasa basqa bir reaktivlerden qosip payda etiw mumkin. Misali:

K₂Cr₂O₇+2BaCl₂+H₂O=2BaCrO₄+2KCl+2HCl

Cr₂O₇^2-+2Ba²⁺+H₂O=2BaCrO₄+2H⁺

payda bolǵan BaCrO₄ kushli kislotalarda eriydi, sirke kislotada bolsa erimeydi. Bul jerde reaksiyaniń ózinde kushli kislota payda boliwi sebepli reaksiya aqirina shekem barmaydi. Lekin eritpege K₂Cr₂O₇ dan tisqari CH₃COONa hám qosilsa, Ba²⁺ ni toliq shóktiriw mumkin, sonda kushli kislota ornina kushsiz kislota CH₃COOH payda boladi.

CH₃COONa  CH₃COO^- + Na⁺

CH₃COO^-+ H⁺  CH₃COOH

Ekinshi bir kerekli jaǵday eritpeniń temperaturasi boladi. Temperaturaniń kóteriliwi menen eriwsheńligi artip ketetuǵin shókpeni issi jaǵdaydaǵi eritpelerden payda etiw jaramaydi, bunday reaksiyalardi “uy temperaturasinda” ayrim jaǵdaylarda suwitip ótkeziw kerek boladi. Ayrim reaksiyalar tek, qizdirilǵanda baradi.

Reaksiya bariwiniń kerekli shart-sharayatlarinan jane biri, eritpede tabilatuǵin ionniń kontsentratsiyasi jeterli dárejede úlken boliwinda; oniń kontsentratsiyasi judá az bolsa, reaksiya shiqpay qaladi. Buniń sebebi sonda, hár qanday zattiń eritpedegi kontsentratsiyasi oniń sol sharayattaǵi eriwsheńliginen artiq bolǵanda ǵana, sol zat shókpege tusedi.