1. Analitik ximiya páni hám oniń metodlari. Analitik ximiya pániniń awil xojaliq pánleri menen baylanisliǵi

13-TEMA. NUKLEIN KISLOTALAR BIOXIMIYASI.

Jobasi:

1. 
   Nukleoproteidlar haqqinda tusinik
   
2. 
   Nuklein kislotalar haqqinda tusinik
   
3. 
   Nuklein kislotalardiń duzilisi
   
4. 
   Ribonuklein kislotalar
   
5. 
   Dezoksiribonuklein kislotalar
   

Nukleoproteidler (latınsha nucleus-yadro degen sózden alınǵan) kletka yadrosi hám protoplazmasiniń tiykarǵı bólegin shólkemlestirip, tiri organizmde júdá zárúrli wazıypalardı orınlawda (kletkalardıń ıdırawı, násillik belgilerdiń násilden-násilge beriliwi hámde beloklar biosintezinde) aktiv qatnasadi. Nukleoproteidlerdi birinshi bolıp 1869-jılda Misher degen alım kletka yadrosi quramındaǵı beloklerdan ajıratıp alǵan. Solay etip kletka yadrosiniń tiykarǵı massası sol beloklardan turadi. Sol sebepli de, Nukleoproteidlerni yadro statiyasına bay bolǵan toqımalardan, bez toqımalarınan, buqaq bezinen hám talaqtan, spermatazoidtan, qustıń yadroli eritrotsitlerinen, ashıtqı (drojja) kletkalarınan ajıratıp alsa boladı.

Nukleoproteidlerdiń biologiyalıq materiallar arasında viruslar belokli áhmiyetke iye. Sebebi virus beloklari sol gruppa beloklarina kiriwi kóp tekseriwler nátiyjesinde anıqlanǵan. Temeki shiresi (mazaikasi) quramınan júdá jón dúzıliske iye bolǵan viruslardı birinshi bolıp 1935-jılda Stenli atlı alım ajıratıp alıp, onıń quramındaǵı nukleoproteid hám nuklein kislatalarniń muǵdarın hámde ósimlik organizmlerine jiberiw jolı menen biologiyalıq ayrıqshalıǵın úyrengen.

Nukleoproteidler tiykarınan sıltı tábiyatlı beloklardan - nuklein kislotalar menen bir-birine birikken gistonlar hám protaminlerden duzigen. Quramına protamin yamasa giston emes, bálki globulinler tipindegi basqa ápiwayı beloklar kiretuǵın Nukleoproteidlar hám bar. Virus nukleoproteidleri sol tipke kiredi.

Nukleoproteidler tiyisli gidrolizlewshi biokatalizatorlar (fermentler) tásirinde gidrolizlengende nuklein kislotalardıń molekulalarında uglevodorodlardan D-riboza D-dezoksiriboza hám bar. Nuklein kislotalariniń quramında noorganik kislotalardan fosfor kislotası ushraydı.