1. analitik ximiyanin maqseti ham waziypalari?

Оptikaliq analiz usillari Hazirgi waqıtta ximiyanın turli tarawlarında sıpat ha’m mug’dar analizlerin o’tkeriwde optikalıqalıq analiz usıllarının a’hmiyeti artıp barmaqta. Sebebi, bul usıllar o’zinin’ ulıwmalıg’ı, sezgirligi, ayırım zatlardın tuwrıdan-tuwrı anıqlaw imkaniyatı, ekspresligi (analiz o’tkeriw waqtının qısqalıgı), avtomatlastırılganlıgı menen ajıralıp turadı.
Optikalıqalıq analiz usılları fizikalıq – ximiyalıq usıllardın bir bo’limi bolıp, nur energiyasının analiz qılınatugın zat penen o’zara tasirin uyreniwge tiykarlangan.
Optikalıqalıq analiz usılları tomendegi bo’limlerge bolinedi:

1. 
   Nurdın jutılıwına tiykarlangan usıllar. 1) Fotometriyalıq2) Kinetikalıq 3) Emission spektral analiz 4) Atom - absorbtsion 5) Aktivatsion 6) Mass-spektral analiz usılları.
   
2. 
   Nurdın shıgarılıwına tiykarlangan usıllar.1) Fluorimetriyalıq2) Rentgeno–fluorestsent 3) Emission-spektral analiz metodları.
   

10. 0, 01 M kaliy xlorid eritpesindegi ion kúshin hám aktivligin esaplań.
0,01 KCl Jk= ∑CiZi² = ( 0,01×1²+ 0,01×1²)= 0,02/2=0,01 m/l
K⁺
11. Kúshli hám kúshsiz elektrolitlar.
Elektrolitlerdin’ kushli ha’m kushsizge ajratiliwi ma’lim. Kushli elektrolitler eritpelerde toliq dissotsiyalang’an boladi. Bularga ko’pshilik duzlar, tiykarlar ha’m kushli kislotalar kiredi.
Kushsiz elektrolitlerge kushsiz kislotalar, kushsiz tiykarlar ha’m ba’zi bir duzlar: HgCl₂, Hg(CN)₂, Fe(SCN)₃, CdJ₂ kiredi. Kushli elektrolitler joqari kontsentratsiyali eritpelerde joqari elektr o’tkiziwshenlikke iye, suyiltiriw menen bul elektr o’tkiziwshenlik onsha o’zgermeydi. Kushsiz elektrolitler bolsa joqaori kontsentratsiyalarda juda kem elektr o’tkiziwshenlikke iye, eritpe suyiltirilsa elektr o’tkiziwshenlik keskin asadi.
Kushli elektrolitlerdin’ suwli eritpelerinde apiwayi yaki solbatlangan ionlar halinda ha’m dissotsialanbagan molekulalar halinda boladi.
Eritpede hareket qilip atirg’an ha’r bir ion atirapinda qarama-qarsi zaryadli ionlar toplanadi. Buni ion atmosferasi payda boldi deydi. Bul ion atmosfera ioninin’ eritpedegi hareketin paseytiredi.
12. Reaksiyalardıń ayriqshalıǵı (specifikligi) hám sezgirligi.
Elektrolitik dissotsiatsiya teoriyasi analitik ximiya ushin ja’ne basqa ahmiyeti ha’m bar. En’ ahmiyetli kationlar - 25. En’ a’hmiyetli anionlar ha’m sonsha. Sol anion ha’m kationlar payda qilatug’in orta duzlarding sani 600 den ko’birek. Sol 600 duzdin eritpesinde 50 ion (25 kation, 25 anion) bolgani ushin, 600 duzdin qalegen birin tabiw (aniqlaw) ushin 50 iondi ashiw reaktsiyasin biliw jeterli. Ol yaki bul analitikaliq reaktsiyani o’tkeriw ushin belgili sharayatlardi jaratiw zarur, bolmasa, reaktsiya natiyjeleri isenimsiz boladi. Ma’selen, kislotalarda eriytug’in sho’kpelerdi kislotali eritpelerinen sho’ktirip bolmaydi, tiykarlarda eriytug’in sho’kpelerdi siltili eritpede tusirip bolmaydi. Har ekewin de ham eriytug’in sho’kpelerdi tek g’ana neytral eritpelerden sho’ktiriw zarur. Demek, reaktsiyalardi o’treriwdegi en a’hmiyetli faktor bul - ortaliqdir. Kerekli ortaliqti eritpege kislota yaki silti qosiw menen payda qiliw mumkin. Uliwma reaktsiyalardi o’treriwde 3 faktor ahmiyetke iye:
1) Ortaliq
2) Temperatura (ko’pshilik reaktsiyalar adette suwiqta isitiw menen alip bariladi. Sho’kpe qizdirilganda onin’ eriwshen’ligi assa, bul reaktsiyani suwiqta alip bariw zarur).
3) Ionnin kontsentratsiyasi.
Ju’da’ kishi kontsentratsiyalarda reaktsiya shiqpasligi mumkin. Bunin’ sebebin tusiniw qiyin emes, har qanday zat sho’kpege sol waqitta tusedi, qashan payda bolgan birikpe (sho’kpe) nin eritpedegi kontsentratsiyasi onin’ sol temperaturadagi eriwshen’liginen joqari bolsa, eger birikpe ju’da’ qiyin eriytug’in bolsa, aniqlanip atirg’an ion kontsentratsiyasi ju’da’ kem bolganda ham sho’kpe tu’sedi. Bunday reaktsiyalardi sezgir reaktsiyalar deyiledi. Reaktsiyanin sezgirligi degende berilgen reaktiv a’dette eritpenin’ bir tamshisinda aniqlanip atirg’an iondi ashiw ushin za’ru’r bolg’an aniqlanip atirg’an ionnin’ en kem kontsentratsiya tu’siniledi.


13. Gravimetrik usıldıń mánisi jáne onı qollanıw sheńberi.
Gravimetrik analizdin manisi sonnan ibarat, anıqlanıp atırgan element yaki ion analiz ushın alıngan tartımnın quramınn apiwayı zat yaki qanday da bir ximiyaliq birikpe halında toliq shoktirilip, onın massası analitikaliq tarezide anıq tartıladı. Ajıratıp alıngan birikpenin massasın, quramın ha’m analizge alıngan tartımnin massasınan anıqlanıp atırgan komponenttin protsent mugdarın esaplap shıgarıwdan ibarat.
Demek, zattın massasın analitikaliq tarezide aniq tartıw jolı menen orınlanatugın analiz, gravimetrik metod delinedi. Gravimetrik analiz metodları 3 ke bolinedi.
1) Shoktiriw metodları. Bunda anıqlanıp atırgan zat jaman eriytugın birikpe halında shoktiriledi, juwıp, filtrlep, qurıtılıp yaki qızdırılıp, tarezide tartıp, anıqlanıp atırgan zattın mugdarı tabıladı.
2) Aydaw metodları. Anıqlanıp atırgan zat ushıwshan halına keltiriledi ha’m aydap, ushırıp jiberilip massanın kemeyiuinen yaki qandayda bir zatqa sindirip, massanın artıwınan onın mugdarı tabıladı.
3) Elektrogravimetrik metod - zat eritilip, elektroliz qılınadı ha’m anıqlanıp atırgan zat yaki ion elektrodqa shoktirip natiyje alınadı.Bul metodlardın ishinde en tiykargısı shoktiriw metodı esaplanadı. Shoktirilgen zat mugdarı 0,1-1g aralıgında bolıwı kerek. Kristal shokpeler (VaSO₄, SaSO₃,) adette 0,5-0,9 g, amorf shokpeler bolsa 0,1-0,2 g atirapında alınadı.Zat qaysı halında shoktirilse - shoktiriw forması, qaysı halında tarezide tartılsa - tartım forması delinedi.
Fe^3  3 OH^-  Fe(OH)₃ Fe(OH)₃ – shoktiriletugın forma 2Fe(OH)₃ Fe₂O₃  3H₂O Fe₂O₃ – tartılatugın forma
Birar elementti gravimetrik halda anıqlaw ushın shokpe malim temperaturada (100-120⁰S) qurıtıladı yaki qızdırıladı. Qızdırılganda ayırım shokpelerdin quramı ozgerip ketedi ha’m shoktirilgen zat emes, qızdırılgan zattın mugdarı tartıladı. Sonın ushın zattın shoktirilgen forması tartılatugın formasınan parıq qıladı. Olar malim talaplarga juwap beriwi kerek.
14. Optikalıq analiz usıllarınıń klassifikaciyası (úyrenilip atırǵan ob'ektler boyınsha, elektromagnit nurlanıwdıń zatlar menen óz-ara tásiriniń ózgeshelikine kóre, elektromagnit spektrdiń isletilingen oblastına qaray, energiya ótiwiniń ózgeshelikine kóre).
Hazirgi waqıtta ximiyanın turli tarawlarında sıpat ha’m mug’dar analizlerin o’tkeriwde optikalıqalıq analiz usıllarının a’hmiyeti artıp barmaqta. Sebebi, bul usıllar o’zinin’ ulıwmalıg’ı, sezgirligi, ayırım zatlardın tuwrıdan-tuwrı anıqlaw imkaniyatı, ekspresligi (analiz o’tkeriw waqtının qısqalıgı), avtomatlastırılganlıgı menen ajıralıp turadı.
Optikalıqalıq analiz usılları fizikalıq – ximiyalıq usıllardın bir bo’limi bolıp, nur energiyasının analiz qılınatugın zat penen o’zara tasirin uyreniwge tiykarlangan.
Optikalıqalıq analiz usılları tomendegi bo’limlerge bolinedi:

3. 
   Nurdın jutılıwına tiykarlangan usıllar.
   
4. 
   Nurdın shıgarılıwına tiykarlangan usıllar.
   

Birinshi bolimge kiretugın usıllar Bular:
1) Fotometriyalıq
2) Kinetikalıq
3) Emission spektral analiz
4) Atom - absorbtsion
5) Aktivatsion
6) Mass-spektral analiz usılları.
Ekinshi bolimge kiretugın usıllar bular:
1) Fluorimetriyalıq
2) Rentgeno–fluorestsent
3) Emission-spektral analiz metodları.