1. analitik ximiyanin maqseti ham waziypalari?

Kislota-tiykarli klassifikatsiya
Bul usildi S.D.Besxov ha’m O.A.Slizkovskaya usinis qilg’an. Bul klassifikatsiyada kationlardin’ mineral (HCl, H₂SO₄) kislotalarg’a, tiykarlarg’a ha’m ammiakqa qatnasi, yag’niy olardin’ suwda erimesligin yaki amfoter gidroksidlar payda qiliwi ha’m de ammiak penen kompleks birikpeler payda qiliwi tiykar qilip aling’an.

1. 
   K⁺ , Na⁺ , NH₄⁺ topar reagent joq.
   

Bular kislotalar ha’m tiykarlar menen sho’kpe payda qilmaydi. Xloridleri, sulfatlari, gidroksidleri suwda eriydi.

2. 
   Ag⁺, Hg₂²⁺, Pb²⁺ - topar reagenti 2n HCl
   
3. 
   Ca²⁺, Sr²⁺, Ba²⁺ - topar reagenti 2n H₂SO₄
   
4. 
   Al³⁺, Cr³⁺, As⁵⁺, Sn⁵⁺, As³⁺, Sn²⁺, Zn²⁺ - topar reagenti 4n NaOH yaki KOH
   
5. 
   Fe²⁺, Fe³⁺, Mg²⁺, Sb³⁺, Sb⁵⁺, Bi²⁺, Mn²⁺ - topar reagenti 25%- li NH₄OH
   
6. 
   Cu²⁺, Cd²⁺, Hg²⁺, Co²⁺, Ni²⁺ - topar reagenti 25%- li NH₄OH
   

1. Bul klassifikatsiya periodliq sistemanin’ toparlarina tuwra keledi. Ju’da’ kem hallarda periodliq sistemanin’ bir toparina tuwra keliwshi elementler kationlar klassifikatsiyasinda tu’rli toparlarg’a kiritilgen.
2. Sulfidli sistemag’a salistirg’anda 30-40% waqit kem sarplaydi.
Ammiak - fosfatli klassifikatsiya
Bul klassifikatsiyada kationlar 5 toparg’a bolinedi.
1. K⁺ , Na⁺ , NH₄⁺ topar reagent joq
2. Fe²⁺, Fe³⁺, Ba²⁺, Al³⁺, Cr³⁺, Ca²⁺, Bi³⁺, Mg²⁺, Sr²⁺, Mn²⁺ topar reagenti (NH₄)₂HPO₄ ku’shli ammiakli ortaliqta sho’ktiriledi. Sirke kislotag’a qatnasina ko’re bul topar 2 toparshag’a ajiratiladi.
Fosfatlari sirke kislotada eriytug’in Fe²⁺, Ba²⁺, Ca²⁺, Mg²⁺, Sr²⁺, Mn²⁺ ha’m erimeytug’in Fe³⁺, Al³⁺, Cr³⁺, Bi³⁺
3. Su²⁺, Cd²⁺, Hg²⁺, Bi³⁺, So²⁺, Ni²⁺, Zn²⁺ bulardin’ fosfatlari ammiak eritpesinde [Me (NH)_n]²⁺ tipindegi kompleks payda qilip eriydi.
4. Sn²⁺, Sn⁴⁺ , Sd ³⁺, Sd ⁵⁺, As ³⁺, As ⁵⁺ surma ha’m kalay ionlari HNO₃ penen qizdirilganda suwda erimeytug’in metakalay (H₂SnO₃) ha’m metasurma (HSbO₃) kislotalar payda qiladi. Bunda As³⁺ H₃AsO_{4 ­}ke shekem oksidlenedi (HNO₃ ta’sirinde eriytug’in xloridlar sho’ktiriledi). Ammiak- fosfatli sistema kislota tiykarli sistemag’a uqsas (tabilatug’in kationlar sani ha’r eki sistemada ha’m bir qiyli). Lekin analizlerdi o’tkeriw metodikasi quramali eritpeni bolip-bolip analiz qiliw reaktsiyalari kem.
18. Gravimetriyalıq analiz túrleri: sedimentaciya usılı, distillew usılı, izolyatsiya usılı, termogravimetriya.
Gravimetrik analizdin manisi sonnan ibarat, anıqlanıp atırgan element yaki ion analiz ushın alıngan tartımnın quramınn apiwayı zat yaki qanday da bir ximiyaliq birikpe halında toliq shoktirilip, onın massası analitikaliq tarezide anıq tartıladı. Ajıratıp alıngan birikpenin massasın, quramın ha’m analizge alıngan tartımnin massasınan anıqlanıp atırgan komponenttin protsent mugdarın esaplap shıgarıwdan ibarat.
Demek, zattın massasın analitikaliq tarezide aniq tartıw jolı menen orınlanatugın analiz, gravimetrik metod delinedi. Gravimetrik analiz metodları 3 ke bolinedi.
1)[ sedimentatsion]Shoktiriw metodları. Bunda anıqlanıp atırgan zat jaman eriytugın birikpe halında shoktiriledi, juwıp, filtrlep, qurıtılıp yaki qızdırılıp, tarezide tartıp, anıqlanıp atırgan zattın mugdarı tabıladı.
2)[destillew] Aydaw metodları. Anıqlanıp atırgan zat ushıwshan halına keltiriledi ha’m aydap, ushırıp jiberilip massanın kemeyiuinen yaki qandayda bir zatqa sindirip, massanın artıwınan onın mugdarı tabıladı.
Mısal ushın CaCO₃ quramındagı CO₂ nin mugdarın anıqlaw kerek bolsa, ogan kislota tasir ettirilip, gazdı ushırıp jiberip, massanın kemeyiuinen yaki qandayda bir zatqa sindirip onın massasının artıwınan biliw mumkin.
3) Elektrogravimetrik metod - zat eritilip, elektroliz qılınadı ha’m anıqlanıp atırgan zat yaki ion elektrodqa shoktirip natiyje alınadı.
Bul metodlardın ishinde en tiykargısı shoktiriw metodı esaplanadı. Shoktirilgen zat mugdarı 0,1-1g aralıgında bolıwı kerek.
Kristal shokpeler (VaSO₄, SaSO₃,) adette 0,5-0,9 g, amorf shokpeler bolsa 0,1-0,2 g atirapında alınadı.
Zat qaysı halında shoktirilse - shoktiriw forması, qaysı halında tarezide tartılsa - tartım forması delinedi.
Fe^3  3 OH^-  Fe(OH)₃
Fe(OH)₃ – shoktiriletugın forma
2Fe(OH)₃ Fe₂O₃  3H₂O Fe₂O₃ – tartılatugın forma
Birar elementti gravimetrik halda anıqlaw ushın shokpe malim temperaturada (100-120⁰S) qurıtıladı yaki qızdırıladı. Qızdırılganda ayırım shokpelerdin quramı ozgerip ketedi ha’m shoktirilgen zat emes, qızdırılgan zattın mugdarı tartıladı.
Sonın ushın zattın shoktirilgen forması tartılatugın formasınan parıq qıladı
19. Fizika-ximiyalıq analiz usıllarınıń ulıwma xarakteristikası, olardıń klassifikatsiyasi.
Fizikalıq ha’m fizika ximiyalıq usılların instrumental analiz usılları dep ataydı, sebebi bul usıllarda zattın’ mug’darı yamasa ta’biyatı a’spab-uskeneler ja’rdeminde anıqlanadı.
Fizika-ximiyalıq analiz usılları basqalarınan joqarı sezgirligi, anıqlıg’ı, ekspressivligi ha’m avtomatlastırıwg’a qolaylıg’ı menen ajıralıp turadı.
Analizning fizik-kimyoviy usullari moddaning kimyoviy reaksiyalari jarayonida fizik xossalarining o ‘zgarishini aniqlashga asoslangan. Fizik-kimyoviy analiz usullarining turlari juda ko‘p. Ulardan hozirgi vaqtda sanoat korxonalarida mahsulotlarning xossalarini o ‘rganishda, ilmiy-tekshirish laboratoriyalarida keng foydalaniladiganlari quyidagilar: 1. Elektrokimyoviy analiz usullari — elektrokimyoviy hodisalar vaqtida analiz qilinadigan eritmada o ‘zgaradigan elektrokimyoviy ko'rsatkichlarni o ‘lchashga asoslangan (potensiometrik, konduktometrik, amperometrik va boshqalar). 2. Spektral va boshqa optik analiz usullari — modda bilan elektromagnit nurlaming ta’siri natijasida turli o ‘zgarishlami o ‘lchashga asoslangan (emission spektral analiz, atom-yutilish spektroskopiyasi, infraqizil nurlar spektroskopiyasi, spektrofotometrik analiz va boshqalar). 3. Ajratish va konsentrlash usuli — moddalarning ikki faza orasida taqsimlanishiga asoslangan (ekstraksiya, xromatografiya va hokazo).
20. Zink sulfattıń 0, 002 M eritpesindegi ion kúshin hám aktivligin esaplań
21. Kúshsiz hám kúshli elektrolitler teoriyasınıń tiykarǵı qaǵıydaları.
Kushli elektrolitler eritpelerindegi bul qubilis (yag’niy elektr o’tkiziwshenliktin’ kutilgeninen kem boliwin) tusindiriw ushin Debay ha’m Xyukkel «kushli elektrolitler teoriyasi»n jaratti. (1923jil). Bul teoriyaga ko’re eritpelerde kushli elektrolitler ionlari ortasinda tartisiw kushleri payda boladi. Bul tartisiw kushinin’ bar ekenligi haqiyqiy eritpeler tabiyati menen ideal eritpeler tabiyati ortasindagi pariqqa sebepshi boladi. Sol tartisiw kushleri kation ha’m anionlar harrkrtinin’ tormozlaniwina alip keledi, aqibette eritpenin’ elektr o’tkiziwshenligi ha’m biraz kemeyedi.
Kushsiz elektrolitler ushin Arrenius teoriyasi tuwri keledi, yag’niy suyiltiriwda elektr o’tkiziwshenlik asadi. Elektrolit qansha kem dissotsialaniwshi bolsa, eritpe qanshelli ko’p suyiltirlsa, ionlar ortasindagi o’zara tartisiw ha’m iterisiw kushleri sonsha kem boladi ha’m elektrolit eritpesine massalar ta’siri nizamin qollaniw mumkin. Demek, joqarida ko’rip o’tken sebeplerge ko’re kushli elektrolitler eritpelerine ha’m kushsiz elektrolitlerdin’ kontsentrlengen eritpelerine massalar ta’siri nizamin klassik formada qollap bolmaydi
22. Kislota -tiykar klassifikaciyaına kóre birinshi analitikalıq kationlar toparı..