1 Bismillahir rohmanir rohiym Muqaddima

U zot va ummatiga yer yuzi masjid va poklovchi qilib 
berilgan 
Alloh taolo u zot sollallohu alayhi vasallamga xoslab 
bergan ishlardan yana biri, u zotga va ummatlariga yer 
yuzining hammasini masjid – namoz oʻqisa boʻladigan joy 
qilib bergan. Va tuproqni poklovchi qilib bergan, yaʻni 
tayammumni joriy qilgan
1
. Kimga bir namoz vaqti yetsa, 
modomiki najosat boʻlmas ekan, har qanday joyda namoz 
oʻqishligi mumkin boʻladi. Bu narsa avvalgi ummatlarda 
boʻlmagan. Ular namoz uchun maxsus belgilangan joylarda 
namoz 
oʻqishgan. 
Ibodatxona, 
cherkovlar 
shular 
jumlasidandir. 
U zot sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Mendan 
avvalgilarga berilmagan besh narsa menga berildi: 
- Bir oylik masofadan dushmanga qoʻrquv berildi. 
- Yer yuzi poklovchi va masjid qilib berildi. 
Ummatimdan qaysi bir kishiga namoz vaqti yetsa 
(oʻsha yerda) oʻqiyversin. 
- Gʻanima (oʻlja) halol qilindi. Mendan avval hech 
kimga halol boʻlmagandi. 
- Shafoat berildi. 
1
Suyutiy. “Xosoisul kubro”, 2/351. 

---

72 
- Paygʻambarlar oʻz qavmigagina joʻnatilardi. Men esa, 
barcha insonlarga joʻnatildim”
1
. 
U zotning ummati xato, unutish va majbur boʻlib 
qilingan ishdan soʻralmasligi 
Alloh taolo Nabiy sollallohu alayhi vasallam ummatlarini 
xato, unutish va majburan qilingan ishlarda soʻroqqa 
tutmasligi bilan xoslagan
2
. Kim biror ishni adashib, esdan 
chiqarib yoki majburan qilsa unga gunoh yoʻq. 
Rosululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Albatta 
Alloh ummatimdan xato, unutish va majbur boʻlingan 
gunohlarni kechirdi”
3
. 
U zotning ummati ommaviy halok qilinmasligi 
Alloh taolo Nabiyyimiz sollallohu alayhi vasallam 
ummatini ommaviy halok boʻlib ketmasligi bilan xoslab 
qoʻydi. Ular qiyomatga qoim boʻlgunicha yer yuzida 
qoladilar
4
. 
Rosululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Albatta 
Alloh menga yerni jamlab berdi. Men uning mashriqu 
magʻriblarini koʻrdim. Yaqinda ummatimning mulki menga 
jamlab berilgan yerlargacha yetib boradi. Va menga qizil va oq 
xazinalar
5
berildi. Va men Robbimdan ummatimni ommaviy 
ocharchilik bilan halok qilib yubormasligini va musulmon 
1
Buxoriy, 335. Muslim, 521. 
2
Suyutiy. “Xosoisul kubro”, 2/363. 
3
Ibn Moja, 2043. 
4
Suyutiy. “Xosoisul kubro”, 2/369. 
5
Ya’ni oltin va kumush 

---

73 
jamoatining qonini halol sanaydigan, oʻzlaridan boshqa bir 
dushman ularga bosh boʻlib qolmasligini soʻradim. Robbim 
dedi: “Ey Muhammad, agar Men bir hukm qilsam, u rad 
qilinmaydi. Albatta Men senga va ummatingga ommaviy 
ocharchilik bilan halok qilmasligimni, musulmon 
jamoatining qonini halol sanaydigan, oʻzlaridan boshqa bir 
dushman ularga bosh boʻlib qolmasligini (kafolatini) 
beraman. Garchi ularga atroflaridagi dushmanlar yigʻilib kelsa 
ham – yoki atrofidagilar orasidan dushmanlar yigʻilib kelsa, 
dedi – (musulmonlarning) baʻzilari baʻzilarini halok 
qilmagunicha va baʻzilari baʻzilarini asir olmagunicha 
(dushmanlarni hukmron qilmayman)””
1
.