1-bob. Shaxs psixologiyasi: fanga kirish

O'zgarish o'zgarmasdir
Erikson nazariyasi shubhasiz o'zgaruvchanlik pozitsiyasiga asoslanadi. U egoning tug'ilishdan boshlab, balog'atga etgunga qadar va o'limga qadar ma'lum bir psixososyal bosqichlar ketma-ketligi orqali rivojlanishi yo'nalishini diqqat bilan belgilab berdi. Eslatib o'tamiz, har bir bosqich o'ziga xos rivojlanish inqirozi bilan tavsiflanadi. Inqiroz qanday hal qilinishiga qarab, shaxs shaxsiyatining o'sishi u yoki bu yo'nalishda boradi. Xulosa qilib aytganda, Erikson insonni doimo rivojlanib boruvchi va har bir bosqichda unga duch keladigan muammolar bilan kurashishga harakat qiladigan inson sifatida ta'riflaydi.
Eriksonning fikricha, inson hayoti muqarrar o'zgarishlar bilan tavsiflanadi. Agar buni shaxsning rivojlanish tarixining keng kontekstida ko'rib chiqsak, u holda odamlar cheksiz kurashda o'zlarining rivojlanishi bilan bog'liq bo'lgan tobora ko'proq yangi muammolarni hal qilishlarini ko'ramiz; ular hayotlarida burilish nuqtalarini boshdan kechiradilar, yangi ego fazilatlariga ega bo'ladilar va o'zgaradilar. Erikson va Freyd o'rtasidagi o'zgaruvchanlik masalasidagi kelishmovchilik, ehtimol, ularning nazariy pozitsiyalarida eng hal qiluvchi hisoblanadi. Freyd uchun kattalarning shaxsiyati uning hayotining dastlabki yillarida sodir bo'lgan o'zaro ta'sirlar bilan to'liq belgilanadi. Aksincha, Eriksonning ta'kidlashicha, inson rivojlanishining chegarasi yo'q - bu butun hayot tsiklida sodir bo'ladi.
Subyektivlik - ob'ektivlik
Erikson tomonidan psixososyal o'sishni tavsiflash uchun qo'llaniladigan asosiy tushunchalar (masalan, ishonch, ishonchsizlik, umid) insonning mazmunli sub'ektiv tajribasi bilan bog'liq. Bundan tashqari, har bir insonning ma'lum bir psixo-ijtimoiy inqirozni engish qobiliyati avvalgi inqirozni hal qilishga bog'liq, bu har doim individualdir. Ammo inqirozlarning o'zi biologik kamolotning kengayib borayotgan ijtimoiy dunyo bilan o'zaro ta'siri orqali yuzaga keladi. Biologik etuklik individual ravishda o'ziga xos emas. Erikson buni ob'ektiv tashqi omillar (masalan, oila va jamiyat) bilan doimiy o'zaro ta'sirda ko'rib chiqadi. Shu ma'noda, psixososyal bosqichlar va inqirozlar ob'ektiv ravishda aniqlangan ko'rinadi, bu, shubhasiz, Eriksonning ob'ektivlik pozitsiyasiga sodiqligini ko'rsatadi.