1-bob. Shaxs psixologiyasi: fanga kirish

Gomeostaz - bu geterostaz
Bu erda muhokama qilinadigan masala xulq-atvor asosidagi motivlarning tabiati va xususiyatlari. Odamlar keskinlikni yumshatish va ichki muvozanatni saqlash uchun harakat qiladimi yoki odamning xatti-harakati shaxsiy o'sishga va o'zini o'zi anglashga qaratilganmi? Bandura nazariyasida bu savollar deyarli muhokama qilinmaydi va hech qanday holatda uning nazariy konstruktsiyalarini shakllantirishga sezilarli ta'sir ko'rsatmaydi. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, odamlar bu xatti-harakat asosidagi mumkin bo'lgan motivlarning tabiatidan qat'i nazar, turli xil xatti-harakatlarni modellashtirishi mumkin.
Ammo bu Bandura motivatsion xatti-harakatlar tushunchasini inkor etadi, degani emas. Albatta yo'q; u shunchaki motivatsiyani gomeostaz-geterostaz nuqtai nazaridan ko'rib bo'lmaydigan tarzda kontseptsiyalaydi. Aniqrog‘i, Bandura motivatsiyani taxminiy ichki motivlarning xususiyatlarini muhokama qilishdan ko‘ra, tajribalar orqali potentsial tasdiqlanishi mumkin bo‘lgan kutilgan, motivatsion va kognitiv stimullar nuqtai nazaridan tahlil qiladi. Motivatsiya, albatta, ijtimoiy-kognitiv nazariyada ifodalanadi, lekin u asosan kognitiv tuzilmalar va har xil turdagi kuchaytirgichlar (masalan, tashqi, bilvosita va o'z-o'zini kuchaytiruvchilar) nuqtai nazaridan shakllantiriladi. Shunday qilib, aniq aytganda, gomeostaz-heterostaz pozitsiyasi Bandura pozitsiyasiga bevosita taalluqli emas.
Bilish – bilmaslikdir
Bandura inson tabiatini bilish mumkin degan fikrni bir ma'noda qo'llab-quvvatlaydi. Bu uning empirik ma’lumotlarga hurmat bilan munosabatda bo‘lishidan, nazariy konstruksiyalarni empirik tekshirish uchun ochiq qilishga urinishlaridan, shaxsni ilmiy o‘rganishga qo‘shgan ulkan hissasidan ko‘rinadi. Bitta misol keltirsak, Bandura har doim inson xatti-harakatlarini tushuntirish uchun ichki kognitiv tuzilmalardan foydalansa, u bu ichki jarayonlar oxir-oqibat kuzatiladigan harakatlar bilan bog'liq bo'lishi kerak deb hisoblaydi (Bandura, 1974, 1986). Bandura uchun ilmiy tushunishdan tashqari sirli o'zgaruvchilarga havolalar yo'q va u ko'pchilik haqiqiy psixologik fan deb hisoblaydigan chegaralarni chetlab o'tishga hech qanday harakat qilmaydi. Shunday qilib, ijtimoiy-kognitiv nazariya qisman paydo bo'lgan xulq-atvor an'analariga amal qilgan holda, Bandura inson tabiatini oxir-oqibat ilm-fan tomonidan bilish mumkin degan pozitsiyaga qattiq sodiqdir.
Ijtimoiy-kognitiv nazariya empirik tadqiqotlarda yaxshi asoslanadi. Biz ularning muhokamasiga murojaat qilamiz.