1-bob. Shaxs psixologiyasi: fanga kirish

Bilish – bilmaslikdir
Rojersning fenomenologik pozitsiyasi an'anaviy ilmiy ma'noda insonni noma'lum deb hisoblaydi. Yuqorida aytib o'tilganidek, subyektivlik pozitsiyasi fenomenologik yo'nalishning falsafiy mohiyatidir. Subyektivlik har bir insonning shaxsiy tajriba olamida yashashini anglatadi, uni faqat o'zi etarli darajada izohlash qobiliyatiga ega. Binobarin, psixologiya fani bir kun kelib o'zi o'rganayotgan mavzuni, ya'ni insonni to'liq anglab etishini kutish mumkin emas .
Rojers, albatta, bu masalani ko'rib chiqdi, bu uning nazariyasining eng aniq taqdimotidir (Rogers, 1959). U "ob'ektiv haqiqat" yoki "haqiqat" kabi narsalar bo'lishi mumkinligiga ruxsat bergan bo'lsa-da, u hech kim bunga erisha olmasligini ta'kidladi, chunki har birimiz shaxsiy, sub'ektiv tajriba dunyosida yashayapmiz. Rojers shunday deb yozgan edi: "Shuning uchun ilmiy bilimlar degan narsa yo'q, faqat har bir insonga shunday bilim bo'lib ko'rinadigan narsani individual idrok etish" (Rogers, 1959, 192-bet). Agar printsipial jihatdan ilmiy bilim degan narsa bo'lmasa, biz ishonch bilan aytishimiz mumkinki, inson tabiati hech qachon ilmiy jihatdan tushunilmaydi.
Xo'sh, Rojersning fikriga ko'ra, psixologik tadqiqotning maqsadi nima? Ehtimol, uning javobi nima uchun Amerika Psixologiya Assotsiatsiyasining ilmiy mukofotlar qo'mitasi uni "hurmatli bezovtalik" unvoni bilan taqdirlagani va nima uchun uni osongina qabul qilganini tushuntiradi. Rojers oʻzining butun ilmiy faoliyati davomida ilmiy psixologiyaning anʼanaviy asoslariga (masalan, ushbu sohadagi taʼlimning tuzilishi va gʻayriinsoniy xususiyatiga qarshi) qarshi chiqdi; u birinchi bo'lib sub'ektiv tajribalar (masalan, psixoterapiya bo'yicha tadqiqotlar) sohasida ilmiy tadqiqotlar olib bordi va umuman olganda, sub'ektivlik tamoyilini imkon qadar to'liq qamrab olish uchun ilmiy tushunchalar va metodologiya doirasini kengaytirish uchun bor kuchini sarfladi. Uning sa'y-harakatlari besamar ketmaganiga shubha yo'q bo'lsa-da, uning asarlarini o'qib, inson tajribasi va xatti-harakati haqida psixologik adabiyotlar yoki empirik tadqiqotlardan ko'ra ko'proq mijozlaridan ko'proq o'rgangan degan xulosaga keladi . Rojers shunday deb yozgan edi: “Men hech qachon tadqiqot ishlaridan hech narsa o'rganmaganman... Men haqiqiy olim emasman. Mening ishimning aksariyati men allaqachon haqiqat deb tan olgan narsalarni tasdiqlash uchun mo'ljallangan" (Bergin, Strupp, 1972, 314-bet).
Keyingi bo'limda Rojersning shaxsiyatning fenomenologik nazariyasi tomonidan yaratilgan empirik tadqiqot ma'lumotlari keltirilgan.