1. Bob Soxta shaxslar nomidan tuzilgan imzolarni sud-tibbiy tekshirishning nazariy asoslari

§3. Soxta shaxslar nomidan tuzilgan imzolarda aks ettirilgan qo'lyozmani sud-tibbiy tadqiq qilishning tabiiy fan asoslari.

Sud-tibbiyot qo‘lyozmalarida fiziologiya, biomexanika, psixologiya, psixolingvistika, tibbiyot va tilshunoslikning turli sohalari yutuqlari asosida qo‘l yozuvining psixofiziologik tabiati, yozuvning harakat tuzilishini shakllantirish va amalga oshirish jarayonlarining mexanizmlari ko‘rib chiqiladi. qo‘lyozma ijrochisini aniqlash imkoniyatini belgilovchi va uni amalga oshirish shartlarini belgilovchi maxsus xususiyatlarini ochib berish maqsadida [107, 127, 132, 134, 167]. Ushbu asarlardagi "qo'l yozuvi" tushunchasi ko'nikmalarning yozma-motor funktsional-dinamik kompleksi (FDC) g'oyasiga asoslanadi.

Bu kompleks psixofiziologik xususiyatga ega hodisadir. Uning mohiyati muayyan harakatlarni bajarish uchun ko'nikmalar yoki ko'nikmalar tizimidan iborat. Hayot davomida inson turli xil faoliyat turlarini amalga oshirishda amalga oshiriladigan xatti-harakatlarning integratsiya tizimlarini shakllantiradigan ko'plab ko'nikmalarni rivojlantiradi: yurish, gapirish, yozish, yozuv mashinkasi va kompyuter klaviaturasida yozish, mashina haydash va hk. FDKning ilmiy asoslari va tadqiqot usullari tekshirilayotgan voqea muhitida moddiy jihatdan aks ettirilgan holda, G.A. Samoylov [151].
S.L. Rubinshteyn mahorat tushunchasiga quyidagicha ta’rif bergan: “Ko‘nikma... shaxs ongli harakatining avtomatlashtirilgan tarkibiy qismlari bo‘lib, uni amalga oshirish jarayonida shakllanadi... ko‘nikmalar har qanday faoliyat shaklining zaruriy qismidir; Faqat ba'zi harakatlar ko'nikma sifatida mustahkamlanganligi va xuddi avtomatlashtirilgan harakatlar tekisligiga tushib qolganligi sababli, elementar harakatlarga nisbatan tartibga solishdan ozod bo'lgan odamning ongli faoliyati yanada murakkab muammolarni hal qilishga yo'naltirilishi mumkin. 150, 28-bet].
I.P. Pavlov har qanday shakllanishning asosini ko'rsatdi Binobarin, shartli reflekslarning shakllanishi ham yozma mahoratda yotadi.
Ushbu jarayonning mohiyati shundan iboratki, shartli qo'zg'atuvchining shartsiz qo'zg'atuvchi bilan miya yarim korteksida takroriy kombinatsiyasi bilan impulslar retseptorlardan keladigan nerv markazlarida paydo bo'ladigan qo'zg'alish o'choqlari o'rtasida vaqtinchalik aloqa o'rnatiladi. g'azablangan. Har qanday vosita harakatini, shu jumladan yozishni amalga oshirish va keyin takrorlash jarayonida harakatning har bir bosqichi miya yarim korteksida qo'zg'alish va inhibisyon jarayonlarining ma'lum bir joylashuvi bilan bog'liq, ya'ni. kortikal mozaikada doimiy o'zgarishlar. Korteksda murakkab funktsional tizim shakllanadi, bu I.P. Pavlov uni dinamik stereotip deb atagan [135]. Dinamik stereotip konservativdir, shuning uchun qo'l yozuvini o'zgartirishga urinishlar ko'pincha muvaffaqiyatsizlikka uchraydi, shuning uchun hatto uzoq mashg'ulotlardan keyin taqlid bilan qilingan imzolar ham ijrochining odatiy qo'l yozuvi belgilarini ko'rsatishi mumkin.
Shu bilan birga, S.L. Rubinshteynning fikriga ko'ra, odatni faqat vaqtinchalik shartli refleks aloqalari bilan bir-biriga bog'langan qotib qolgan, harakatsiz harakatlarning to'plami deb hisoblash mumkin emas. Kuzatish va tajriba shuni ko'rsatadiki, odatga aylangan bir xil harakat turli harakatlar orqali amalga oshirilishi mumkin [150, b. 31].
Ixtiyoriy harakatlarning anatomik apparatini tahlil qilib, A.A. Uxtomskiy uning murakkabligini ta'kidlaydi, bu inson tomonidan yaratilgan eng aqlli sun'iy mexanizmlarning murakkabligidan ancha ustundir.
. Bu murakkablik ekstremal tufayli yaratilgan o'nlab erkinlik darajasida hisoblangan inson tanasining kinematik zanjirlarining harakatchanligi. Ushbu ma'lumotlarga asoslanib, A.A. Uxtomskiy na tayanch-harakat tizimi, na uning biron bir qismi ma'lum bir maqsadga muvofiq harakatni amalga oshirish uchun tayyor mexanizmni tashkil etmaydi, balki uni yaratish uchun zarur bo'lgan ma'lum anatomik komponentlar to'plamidir, degan xulosaga keladi. Harakatning harakatlantiruvchi mexanizmi (funktsional organ deb ham ataladi) har safar kinematik zanjirlarning erkinlik darajasini cheklash orqali yangidan paydo bo'ladi. Ammo tirik organizmlarda bunday cheklovlar mavjud emas, shuning uchun maqsadga muvofiq harakatlarni tartibga solish funktsiyalari psixologik mexanizmlar tomonidan qabul qilinishi kerak [179].
O'zining biomexanik tadqiqotlarida A.A. tomonidan ilgari surilgan qoidalarni ishlab chiqish. Uxtomskiy, N.A. Bernshteyn, shuningdek, tayanch-harakat tizimining xususiyatlari va uning ish sharoitlari shundan iboratki, dastlabki boshlang'ich impulslarning dozasidagi aniqlik ushbu tizim tomonidan amalga oshiriladigan ixtiyoriy harakatlarni aniq aniqlay olmaydi va kerakli natijaga erishishni ta'minlay olmaydi. ularning yordami. "Xulosa muqarrar bo'ladi, - dedi u, - umuman olganda, vosita harakatining dasturi haqida gapiradigan bo'lsak, biz o'zimiz uchun ob'ektni tushunishga qaratilgan natijaning kutilgan tasviridan boshqa aniqlovchi faktni topa olmaymiz. harakat vazifasini belgilab berdi.¬chi” [17, 138-b.].
Inson tanasining ichki jarayonlarida shakllangan ko'rsatilgan kutilgan tasvirni amalga oshirish uning motor faoliyati jarayonida sodir bo'ladi. Bu jarayon, yuqorida aytib o'tilganidek, juda murakkab va zamonaviy fanda turli modellar bilan ifodalanadi. Psixofiziologiyaga mos keladigan eng mashhurlaridan biri P.K. Anoxin [1, 2]. U shartli refleksli halqani boshqarish printsipiga asoslangan xatti-harakatlarning o'zini o'zi tartibga soluvchi murakkab funktsional tizimi shaklida amalga oshiriladi.
P.K.ning funktsional tizimi. Anoxin markaziy va periferik neyrofiziologik mexanizmlarning birligini nomlaydi, bu ularning umumiyligida xatti-harakatlarning samaradorligini ta'minlaydi. Funktsional tizim nazariyasiga ko'ra, uning moslashuv faoliyatining ma'lum bir momentida talab qilinadigan natija afferent sintez bosqichida sodir bo'ladigan ichki jarayonlarga bog'liq. Afferent sintez deganda xulq-atvor harakatining boshlang'ich bosqichi tushuniladi (lotin tilidan tarjima qilingan - "olingan narsalarning kombinatsiyasi"). Kompyuter. Anoxin afferent sintezning to'rtta asosiy komponentini ajratib ko'rsatdi: hozirgi vaqtda dominant motivatsiya, unga mos keladigan vaziyatli afferentatsiya, tetiklantiruvchi afferentatsiya va xotira (1.3.1-sxema).

Sxema. 1.3.1. P.K.ga ko'ra funktsional tizim. Anoxin.1

Afferent sintezning asosiy sharti bu jarayonning barcha ishtirokchilarining bir vaqtning o'zida yig'ilishidir. Natijada, afferent sintez