1. Boshqaruv strukturasi, boshqaruv bo’g’ini va boshqaruv bosqichi Kichik biznesva tadbirkorlik korxonalari boshqaruv

2. Kichik biznesva tadbirkorlik korxonalari boshqaruv

strukturalarining tashkiliy turlari

Kichik biznes korxonalari boshqaruv strukturalarining quyidagi asosiy tashkiliy turlari mavjud (7-chizma).

Kichik biznes korxonalari boshqaruv strukturalarining tashkiliy turlari

Chiziqli pog’onali

Chiziq-li-shtabli

Funk-tsional

Chiziqli-funktsi-onal

Dasturli maqsadli

Matritsa- li

7-chizma. Kichik biznes va tadbirkorlik korxonalari boshqaruv strukturasining tashkiliy turlari.
Har bir strukturada rasmiy va norasmiy aloqalar mavjud. Rasmiy aloqalar, avvalo, vertikal aloqalardir. Ular rahbarlikning va bo’ysunishning turiga ko’ra, bir-biridan farq qiladi.

Agar rahbarlik to’laqonli bo’lib, quyi organ quyi faoliyatga doir barcha masalalarga daxldor bo’lsa, u holda bu xildagi aloqa chiziqli rasmiy aloqa deb ataladi.

Agar rahbarlik cheklangan bo’lib, quyi organ faoliyatiga doir masalalarga daxldor bo’lsa, u holda bu xildagi aloqa funktsional rasmiy aloqa deb ataladi.

Organlar o’rtasida vertikal aloqadan tashqari gorizontal aloqalar ham mavjud bo’lib, ular muvofiqlashtirish, uyg’unlashtirish va hamkorlik qilish tarzidagi aloqalardir.

Boshqaruv strukturasida rasmiy aloqalar asosiy o’rinni egallaydi. Lekin norasmiy aloqalar ham muhim ahamiyatga egadir.

Ba’zan ular tashkilotning ishini yo’lga qo’yishda hal qiluvchi ahamiyatga ega. Norasmiy aloqalar turli xil bo’lishi mumkin. Bular jumlasiga korxonadagi qarindoshlik aloqalari, unda tarkib topgan umumiy manfaatlar, masalan, kasblar, qiziqishlar, sport bilan shug’ullanish yoki do’stona munosabatlar kiradi.

Norasmiy aloqalarga ham e’tibor berish kerak. Chunki:

• 
  norasmiy aloqalar rasmiy strukturaning barcha bo’g’inlari bilan bog’langan bo’ladi;
  
• 
  qator munosabatlar ishdan tashqarida paydo bo’ladi va korxonaning barcha ishiga ta’sir ko’rsatadi;
  
• 
  norasmiy tizim o’zining ko’pgina ko’rsatkichlari bo’yicha korxona faoliyatining samarali tashkil qilinishiga imkon beradi.
  

Ammo norasmiy aloqalarning salbiy jihatlari ham yo’q emas. Extiyotkorlik, sezgirlik yo’q bo’lgan joyda guruhbozlik, mahalliychilik, qarindosh-urug’chilik va shunga o’xshash ko’rinishlar paydo bo’lishi mumkin.