1 булим: давлат бюджетининг ижтимоий- и+тисодий мазмуни ва уни шакллантиришнинг молиявий и+тисодий асослари

Aosiy vositalar guruhlari
Amortizatsiya normasi
1.	Yengil avtomobillar, taksi, yullarda foydalaniladigan avtotraktor texnikasi, maxsus asbob-uskuna, inventar va jixozlar, kompyuterlar, periferiya qurilmalari va ma’lumotlarni qayta ishlash uskunalari	20 foiz
2.	Yuk avtomobillari, avtobuslar, maxsus avtomobillar va avtotirkamalar, sanoatning barcha tarmoqlari, metall quyish korxonasi uchun mashinalar va uskunalar, temirchilik-presslash uskunalari, kurilish uskunalari, qishloq xo‘jalik mashinalari va uskunalari, ofis uchun mebel	15 foiz
3.	. Temir yul, dengiz, daryo va xavo transporti vositalari, kuch-quvvat beradigan mashinalar va uskunalar: issiqlik-texnika uskunalari, turbina uskunalari, elektr dvigatellari va dizel generatorlar, elektr uzatish va aloqa qurilmalari, truboprovodlar	8 foiz
4.	Binolar. inshootlar va imoratlar	5 foiz
5.	Boshqa guruxlarga kiritilmagan, amortizatsiya qilinadigan aktivlar	10 foiz

Asosiy vositalarga eskirish hisoblashda «Asosiy vositalar» nomli 5-son BXMS hamda O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksiga amal qilish lozim.
Quyidagi asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblanmaydi.
Er, kutubxona fondi, mahsuldor hayvonlar
Byudjet tashkilotlari, shu jumladan, ilmiy-tadqiqot, konstruktorlik va texnologik tashkilotlarning vositalari
Belgilangan tartibda konservatsiyaga o‘tkazilgan asosiy vositalar; To‘liq amortizatsiyalangan asosiy vositalar.
To‘g‘ri chiziqli usul asosiy vositani foydali ishlatishning butun davri mobaynida ekirishning doimiy summalarini hisoblab yozishdan iborat.
Kamayib boruvchi qoldiq usuli bo‘yicha muntazam hisoblab yozilayotgan summalar foydali ishlatish muddati davomida kamayadi.
Bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblab yozish usuliga binoan amortizatsiya miqdori faqat asosiy vosita qancha marta ishlatilishiga yoki qancha mahsulot birligi ishlab chiqarilishi kutilayotganiga bog‘liq bo‘ladi.
Kumulyativ usulda amortizatsiya summasi hisoblashish koeffitsientining maxraji bo‘lgan ob’ektning xizmat muddati yig’indisi bilan aniqlanadi. Bu koffitsientning suratida obyektning xizmat muddati oxirigacha qoladigan yillar soni teskari tartibda ko‘rsatiladi. Amortizatsiyani hisoblashishda uning tugatilish qiymatiga e’tibor berish lozim. Agar boshqa summani ishonchli tarzda hisob-kitob qilish mumkin bo’lmasa, asosiy vositaning qoldiq qiymati nolga teng bo‘ladi.
To‘g‘ri chiziqli usulda amortizatsiya hisoblashish. To‘g‘ri chiziqli usul deb tugatilgan qiymati ayrilgan asosiy vositalar obyekti qiymatini davrlar bo‘yicha foydalanish muddati davomida teng nisbatda hisoblashish usuliga aytiladi. Amortizatsiya summasi amortizatsiyalanayotgan qiymatni (tugatish qiymati ayrilgan obyektning dastlabki qiymatini)ko‘zda tutilgan foydalanish davrlari soniga bo‘lish yo’li bilan topiladi:
Yillik amortizatsiya summasi = (dastlabki qiymati-tugatish qiymati) /xizmat qilish muddati.
Misol. «Bobur» xissadorlik jamiyatida asosiy vositaga eskirish xisoblash bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud;

• 
  Asosiy vositaning balans qiymati - 5000 ming sum;
  
• 
  Tugatilish qiymati - 200 ming sum;
  
• 
  Xizmat muddati - 5 yil.
  

Yillik amortizatsiya summasi = (5000-200)/5= 960 ming sum.