1. Dastlabki sivilizatsiyalar tarixi Qadimgi (1)da, so‘ngra (2)da boshlangan edi

Bronza. (Mil.avv 3 mingyillik o`rtalari-2 mingyilliklar )
1.Bronza(mis, qalayi qo`r`oshin yoki rux aralashmasi )ni kashf etishdi
2.kulochilik charxi va g`ildirak kashf etildi
3. Bronza mehnat qurollariga ega bo'lgan odamlar endi dalalarga ancha durust ishlov berish va ekin maydonlarini kengaytirish imkonini qo‘lga kiritdi
4. Odamlar ixtiyorida ortiqcha miqdorda qishloq xo'jalik mahsulotlari vujudga keldi
5. Chorvachilik asta-sekin dehqonchilikdan ajralib chiqa boshladi
6. Patriarxat davri boshlandi
7.Ilk shahar alomatlari va ilk ibodatxona qoldiqlarining topilishi(Surxandaro viloyati Sherobod tumani Jarqo`ton manzilgohi)
Manzilgohlari: Buxoro yaqinidagi Zamonbobo ko‘li yaqinidan, Xorazm hududidan qadimgi dehqonchilik manzilgohlari, Surxondaryo (Muzrabot tumani) vohasidan qadimgi ziroatchilar manzilgohlaridan biri bo'lgan Sopollitepa, Sheroboddan uncha uzoq bo’lmagan joyda Jarqo'ton manzilgohi
Temir davri. (Mil.avv 1- mingyillik )
1. Mehnat qurollari yasash uchun temirdan foydalanilishi, eng avvalo, dehqonchilikning rivojiga ta'sir qildi
2. Temirdan ishlangan uchli omochlar va boltalar paydo bo`ldi

3. Qabila-urug‘ oqsoqollarining ta’siri tobora kuchaya borgan.
Doimiy harbiy to‘qnashuvlar sharoitida qabilalar ittifoqlari paydo bo‘ldi. Jamiyat harbiy demokratiya tamoyillari asosida yashay boshladi
4. Temir asri boshlarida O‘rta Osiyoda aholi to'rtta guruhga bolindi: kohinlar, jangchilar, dehqonlar, hunarmandlar
5. Temirdan ishlangan zeb-ziynat buyumlari, bezaklar Misr fir’avini Tutanxamon maqbarasidan va Kavkazdagi Maykop qo‘rg‘oni yodgorligidan topilgan
6. temirdan ilk bor Kichik Osiyoda xettlar(mil.avv XIV-XIII asrlar) foydalanishgan, keyinchalik(Mesopotamiya, Eron, Kavkazorti xalqlari)
7. Miloddan avvalgi IX-VIII asrlarda temirdan yasalgan ilk mehnat qurollari O‘rta Osiyodan ham topilgan
Asosiy joylar!

• 
  Mehnat faoliyati va tevarak atrof haqida to`plangan bilimlar asta-sekin insonning fikrlash qobiliyati va tafakkurini o`zgatirdi.
  
• 
  Insonni o`zini qurshab turgan tevarak dunyoni tushunsishga intilishi-tasviriy san’at rivojlanishi uchun asos bo`lib xizmat qildi
  
• 
  Bir joyda yashab turgan bir necha urug`lar-qabilani tashkil qilgan
  
• 
  Ijtimoiy tuzumtaraqqiyoti:ibtidoiy to‘da→ urug‘ →qabila → qabilalar ittifoqi.
  
• 
  Avestoga ko`ra O`rta Osiyoda jamiyat asosini-katta patrixal oila tashkil qilgan.
  
• 
  O‘rta Osiyoda temir asriga o‘tish davrida jamiyatning tuzilishi: Katta patrixal oila(nmana) →Urug`(vis) →Hududiy qo`shnichilik jamoasi(varzana)→Qabila(zantu) →Qabilalar ittifoqi(daxyu)
  

• 
  Bronza davri manzilgohlari aholisi har xil hunarmandchilik, to‘quvchilik, kulolchilikni rivoj toptirishda, zeb-ziynat buyumlarini yasash, qurilish sohasida katta yutuqlarga erishgan.
  
•