1 Davlat va huquq nazariyasining predmetini

154. Konfederatsiya bir necha davlatlarning ayrim muhim sohalar, ya'ni
iqtisodiy, siyosiy, mudofaa masalalari bo‘yicha tuzgan ittifoqidir.
Konfederatsiyada yagona davlat hududi, yagona fuqarolik bo‘lmaydi.
Konfederatsiya bu to‘la mustaqil davlatlarning ayrim sohalar bo‘yicha
tuzadigan ko‘ngilli ittifoqidir. Konfederatsiya davlat tuzilish shakli
hisoblanib, u shartnom a yoki bitim asosida tuziladi hamda muvaqqat
xarakterga ega bo‘ladi. Ular keyinchalik asosiy maqsadga erishganidan
so‘ng tarqalib ketishi yoki tuzilgan ittifoqni mustahkamlab federatsiyaga
o‘tishi, yoxud qo‘shilib unitar davlat bo‘lib ketishi ham mumkin.
Konfederatsiyaning o‘ziga xos belgilari quyidagilardan iborat:
1) konfederatsiya muayyan maqsadga erishish uchun birlashgan mustaqil davlatlarning ittifoqi;
2)barqaror bolmagan siyosiy tuzilma;
3)yagona hududning bo‘lmasligi;
4)yagona fuqarolikning o‘matilmasligi;
5)konfederatsiya subyektlari undan erkin chiqib ketishi mumkinligi;
6)konfederatsiya subyektlarining qonunchilik hujjatlarini qoilam aslik
huquqiga egaligi;
7)konfederatsiya vakolatiga cheklangan doiradagi masalalarni hal
etish kirishi;
8)konfederatsiya byudjeti uning a’zolari ixtiyoriy badallaridan tashkil
topishi

155. Давлат шаклларининг ривожланиши ва ўзгаришига қуйидаги
омиллар таъсир этади:
– ижтимоий-иқтисодий, маърифий-маданий муҳит;
– тарихий, миллий ва диний анъаналар, урф-одатлар;
– табиий, географик ва иқлимий шарт-шароитлар;
– сиёсий кучларнинг ўзаро нисбати;
– жамиятни ғоявийлаштириш ва сиёсийлаштириш даражаси.

156. Цивилизациявий ёндашув – бу формациявий ёндашувнинг
мезонлари (давлатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражаси,
базис ва устқурмаси, моҳияти, мақсади, вазифалари, функциялари
ҳамда фуқаролар (табақалар)нинг сиёсий-ҳуқуқий мақоми) билан бир
қаторда кўпроқ халқларнинг маънавий, ахлоқий, диний ва маданий
ривожланиш даражасига қараб давлатларни типларга ажратишдир
(Еллинек, Кельзен, Коркунов, Крюгер, Тойнби).
Инглиз тарихчиси А.Тойнби цивилизацион ёндашувнинг ёрқин
намояндаси бўлиб, у цивилизацияни диний, руҳий, маданий ва бошқа
белгиларига кўра бирлигини кўрсатувчи жамиятнинг ёпиқ, локал
ҳолати деб тушунтирувчи таълимот муаллифи ҳисобланади. Мазкур
мезонлар асосида у жаҳон тарихида 20 дан ортиқ цивилизациялар
мавжуд бўлганлигини кўрсатиб ўтади. Хусусан, Қадимги Шарқ (Миср,
Хитой, Ҳиндистон), Қадимги Афина, Қадимги Рим, ўрта аср
давлатлари, ҳозирги замон давлатлари шулар жумласидандир.