1 Davlat va huquq nazariyasining predmetini

247.
248.

249.Vazirlar Mahkamasining qaror va farmoyishlari faqat unga Konstitutsiya va qonun bilan belgilab berilgan vakolat doirasidagina chiqarilishi mumkin. Prezidentlik hokimiyati qaror topganidan buyon, aksariyat hollarda, farmonlarda hukumatga topshiriqlar ifodalanib, unga tegishli qaror qabul qilish vazifasi yuklatiladi. Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 16-fevraldagi «Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida»gi Farmonida Vazirlar Mahkamasiga ikki oylik muddat ichida mazkur farmonning ijrosi bo‘yicha Hukumat qarorini qabul qilish topshirig‘i berildi1.Vazirlar Mahkamasi 2017-yil 22-mayda 304-son «Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarorini qabul qildi. Bu qaror bilan tegishli Nizomlar tasdiqlandi.


250. Vazirlar Mahkamasining qaror va farmoyishlari faqat unga Konstitutsiya va qonun bilan belgilab berilgan vakolat doirasidagina chiqarilishi mumkin. Prezidentlik hokimiyati qaror topganidan buyon, aksariyat hollarda, farmonlarda hukumatga topshiriqlar ifodalanib, unga tegishli qaror qabul qilish vazifasi yuklatiladi. Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 16-fevraldagi «Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida»gi Farmonida Vazirlar Mahkamasiga ikki oylik muddat ichida mazkur farmonning ijrosi bo‘yicha Hukumat qarorini qabul qilish topshirig‘i berildi1.Vazirlar Mahkamasi 2017-yil 22-mayda 304-son «Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarorini qabul qildi. Bu qaror bilan tegishli Nizomlar tasdiqlandi.

251.

252. Mahalliy vakillik va ijroiya organlarining hujjatlari.
Mahalliy vakillik va ijroiya organlari Konstitutsiya, qonunlar, farm onlar, hukum at qarorlari, markaziy davlat boshqaruvi organlarining hujjatlariga muvofiq holda va ularni ijro etish uchun qaror va farmoyishlar qabul
qiladilar. M azkur huquqiy hujjatlar shu davlat organlari hokimiyati ta ’sir
etadigan hudud doirasida amal qiladi. U lar yuqorida sanalgan hujjatlarga
zid b o ‘lib chiqsa, tegishli tartibda bekor qilinadi. Xususan, 0 ‘zbekiston
Prezidenti Konstitutsiyaga binoan xuddi respublika boshqaruv organlarining hujjatlari singari, hokimlarning qabul qilgan g‘ayriqonuniy hujjatlarini to ‘xtatadi va bekor qiladi (93-m oddaning 16-bandi).
Yuridik adabiyotda huquqning manbayi sifatida huquqiy odat, sud
tajribasi (sud pretsedenti), xalqaro shartnom alar ham ko‘rsatiladi. Odatlar
faqat davlatning m a ’qullashi tufayligina huquqiy odat sifatiga ega b o ‘lishi
mumkin. Huquqiy odatlar qonun va boshqa normativ huquqiy hujjatlar
amal qilmaydigan sharoitlarda q o ‘llanilishi mum kin. Sud tajribasi mavjud
qonunlarni takomillashtirishda katta ahamiyatga ega. Xalqaro shartnom alarga kelganda, ularning mamlakat ichki huquqiy qoidalaridan ustuvorligi
tan olinadi. 0 ‘zbekistonning deyarli barcha qonunlarida, basharti, xalqaro
shartnom a va bitimlarda 0 ‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlaridagidan o ‘zgacha qoidalar belgilangan b o ‘lsa, xalqaro shartnom a va
bitim qoidalari q o ‘llanilishi belgilab q o ‘yilgan.
Shunday qilib, qonun respublika norm ativ-huquqiy hujjatlari o ‘rtasida
o ‘z yuridik kuchi jihatidan eng ustuvor o ‘rinni egallaydi. Shuning uchun
ham qonun jamiyat huquqiy tizimining o ‘zagi sifatida nam oyon b o ‘ladi.

253.Икки ёки ундан ортиқ мустақил ҳуқуқ субъектлари ўртасида тузиладиган ҳамда уларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини ўрнатадиган, ўзгартирадиган ёки бекор қиладиган оғзаки ёки ёзма шаклда ифодаланадиган ва тузиладиган битимларга норматив шартномалар дейилади. Норматив шартномалар асосан халқаро муносабатларда ҳуқуқ
манбаи сифатида майдонга чиқади.

254,Huquqning psixologik nazariyasi. Huquqqa yondashuvda ayrim olimlar huquqiy normalar va huquqiy munosabatlar bilan birga huquqiy ongni ham huquq tushunchasiga kiritadilar. Shu bois, huquqning psixologik nazariyasi kelib chiqdi, u fanda va amaliyotda mustaqillikka da’vogar bo‘lsa-da, aslida huquqiy realizm g‘oyalari va boshqa nazariyalar bilan bog‘liqlikda yashab kelmoqda.Mazkur nazariya o‘tgan asrda mantiqiy to‘la shakllangan bo‘lib, Petrajitskiy, Ross, Reysner va boshqalar bu nazariyaning Yevropadagi namoyandalaridir. Mazkur nazariyaning asosiy g‘oyalari:
1) inson psixikasi (ruhiyati) – ijtimoiy taraqqiyot – jamiyat, davlat, huquq, axloqning rivojlanishini belgilovchi omil;
2) huquq tushunchasi va mohiyati qonun sohibi faoliyati orqali emas, psixologik qonuniyatlar – huquqiy ehtiroslar (imperativ-atributiv xarakter), ya’ni nimagadir huquqiy vakolat (atributiv norma), nimadir qilish burchi (imperativ norma) majmui orqali kiritiladi, deb hisoblanadi;
3) barcha huquqiy his-tuyg‘ular ikkiga – ijobiy (davlat tomonidan o‘rnatiladigan) va intuitiv (shaxsiy) huquqiy his-tuyg‘ularga bo‘linadi. Intuitiv huquq inson xulq-atvorining haqiqiy tartibga soluvchisi bo‘lib, «haqiqiy» huquq
sifatida qaralishi kerak.