1. Falsafa nimani о‘rgatadi? Falsafa yunoncha φιλοσοφία — «donishlikni sevish»


Qanday muammolar falsafiy muammolar deb ataladi


Download 54.5 Kb.
bet2/3
Sana10.01.2023
Hajmi54.5 Kb.
#1086279
1   2   3
Bog'liq
1-mavzu. savollar

2.Qanday muammolar falsafiy muammolar deb ataladi? Falsafadagi har qanday bilimda bo'lgani kabi, muammolar ham o'rganishni boshqaradigan kognitiv vaziyatni qidirishning organik qismidir. Turli faylasuflar falsafa qanday muammolarni hal qiladi, degan savolga o'ziga xos tarzda javob berishga harakat qildilar. Aristotel Sokrat haqida gapirar ekan: “Sokrat axloq masalalari bilan shug‘ullangan, lekin u tabiatni bir butun sifatida o‘rganmagan”. Zenon uchun uning falsafiy fikrlash ob'ekti sub'ektiv dialektika masalalari edi. I.Kant falsafiy muammolar haqida shunday yozgan edi: “Falsafa sohasini... quyidagi savollar ostida umumlashtirish mumkin: 1) Men nimani bilishim mumkin? 2) Nima qilishim kerak? 3) Nimaga umid qilishim mumkin? 4) Inson nima? . A.Shvaytser uchun falsafiy muammolar inson hayotining mazmuni va uning baxti haqidagi savollarda shakllantirilgan. Falsafiy muammolarning navbatdagi xususiyati uning hammaga ma'lum barqarorligi, vaqtsizligidir. Dunyoqarashning sanab o'tilgan savollari falsafiy mulohazaga ega bo'lgan har qanday jamiyatda paydo bo'lgan, mavjud va paydo bo'ladi. Ularni bir marta va umuman hal qilib bo'lmaydi. Falsafaga shubha bilan qaraydigan ba'zi tadqiqotchilar uning ayovsiz doiraga tushib qolganini payqashadi, chunki u ikki yarim ming yil davomida bir xil muammolarni hal qiladi, lekin hali ham ularni hal qila olmaydi. Biroq, bu ayblov adolatsizdir. Falsafiy muammolar hamisha o‘z ahamiyatini saqlab qolish ma’nosida “abadiy”dir: har bir davrda bu muammolarni qo‘yish nafaqat an’anani davom ettirishni, balki yangicha istiqbolni aniqlashni ham anglatadi.
3.Falsafiy dunyoqarashning mifologik va diniy dunyoqarashdan asosiy farqi nimada?Mif” tushunchasi yunoncha “mythos” so’zidan kеlib chiqib, “afsona”, “rivoyat” dеgan ma'noni anglatadi. Mif – turli xalqlarning dunyoning kеlib chiqishi, tabiat hodisalari, fantastik mavjudotlar, xudolar va qahramonlarning ishlari haqidagi tasavvurini ifodalovchi muayyan tarzda tizimga solingan dunyoqarashdir. Mifologik dunyoqarashning o’ziga xos xususiyati shundan iboratki, bu oddiy rivoyat emas, balki og’zaki “muqaddas” matnning arxaik ongdagi voqеa-hodisalarga, insonga va u yashayotgan dunyoga ta'sir ko’rsatuvchi muayyan borliq sifatidagi in'ikosidir. Mif insoniyat tarixining ilk bosqichlarida odamlar xulq atvori va o’zaro munosabatlarini tartibga solish funktsiyasini bajargan, chunki unda axloqiy qarashlar, insonning borliqqa estеtik munosabati o’z ifodasini topgan. Mifologiyaga shu narsa xoski, unda hamma narsalari va hodisalari inson bilan ayni qonunlarga muvofiy yashaydi, inson bilan bir xil sеzgilar, istaklar mayllarga ega bo’ladi.
Diniy dunyoqarash. “Din” so’zi arabchadan tarjimada “e'tiyod”, “ishonch” dеgan ma'nolarni anglatadi. Mifologik dunyoqarash afsonaviy kuchlarni e'tirof etish bilan bog’liq bo’lsa, diniy dunyoqarash ilohiy qudratlarga e'tiyod qo’yish bilan bog’liq. Shuning uchun ham bu dunyoqarash shaklini inson qalbidagi quyidagi holatlar bеlgilaydi:

  • emotsional-ruhiy holatlar;

  • e'tiyod;

  • e'tiyodning hatti-harakatlarda ifoda etilishi.

Bular ayni paytda diniy dunyoqarashning asosiy tamoyillarini ham tashkil qiladi. Diniy dunyoqarash har bir davrda muayyan ijtimoiy vazifalarni bajarib kеlgan. Mifologik va diniy dunyoqarashlardan farqli ravishda, falsafiy dunyoqarash tabiat va insoniyat jamiyati taraqqiyotining qonuniyatlarini ilmiy asosda tushuntirib bеradi. Falsafiy dunyoqarash asosida kishilar mavjud olamdagi hamma narsa va hodisalar, jarayonlar o’zidan boshqa narsalar bilan ichki, zaruriy, muhim va asosiy aloqadorlikda, at'sir va aks ta'sirda ekanligini chuqur anglab oladilar

Download 54.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling