1. Floraning inson hayotidagi ahamiyati? O`simliklarning organlari?

2-SEMINAR

1. Floraning inson hayotidagi ahamiyati?

2. O`simliklarning organlari?

3. O`simliklarning ko`payishi?

4. Tuban o`simliklarning tarqalishi va tuzilishi?

5. Viruslarning kashf etilishi?

6. Viruslarga qarshi gigienik qoidalarga amal qilish?

7.Yuksak o`simliklarning tuzilishi?

Bizning dunyomiz ko'pincha yashil deb nomlanadi. U bu nomni unda yashovchi milliardlab yashil o'simliklarga qarzdor. Inson va boshqa barcha organizmlar ularning hayoti uchun qarzdor. O'simlik organizmlari noyob qobiliyatga ega: aslida ular quyosh nurlari bilan oziqlanadi. Va biologiya tilida gaplashganda, o'simlik shohligining vakillari quyosh nurini ushlab, uni fotosintez orqali energiyaga aylantiradilar. Undan foydalanib, ular noorganik moddalarni organik moddalarga aylantiradilar va er yuzida yashovchilarni oziq-ovqat bilan ta'minlaydilar.

O'simliklarni hamma joyda topish mumkin: o'rmonda, dalada, okean tubida, tomchi suvda va tog'ning tepasida. Ushbu tirik mavjudotlar orasida bir hujayrali va ko'p hujayrali organizmlar ajralib turadi. O'simliklar, ularning tuzilishi, tarqalishi va sistematikasini o'rganadigan fan - botanika. Muayyan hududda joylashgan barcha o'simlik turlarining umumiyligi flora.

Uchta hayot shakli mavjud. Ular bir-biridan farq qiladi tashqi ko'rinishi: daraxtlar, butalar va o'tlar. Turli xil umr ko'rish yillik, bienal va ko'p yillik o'simliklar uchun xarakterlidir. Er yuzida spora hosil qiluvchi organizmlarning katta guruhi mavjud - bular yosunlar, moxlar, kuya, fernlar. Urug'larga gimnospermalar va gullash kiradi. Bu o'simliklar qadim zamonlardan beri odamlar tomonidan ishlatilgan.

Vegetativ organlar (oʻsimliklarda) — yuksak oʻsimliklarning oziklanishi va tashqi muhit bilan moddalar almashinuvini taʼminlaydigan qismi. Vegetativ koʻpayish vazifasini bajaradi. Asosiy vegetative organlar barg va poyali novda hamda ildiz hisoblanadi. Barg fotosintez, ildiz suv va mineral moddalarni shimib olish vazifasini bajaradi. Evolyutsiya jarayonida V. o. oʻsimliklar quruqlikka chiqishi bilan tuzilishining mukammallashuvi tufayli paydo boʻlgan.

O'simliklarning vegetativ ko'payishi, ota-ona qismlaridan yangi individning hosil bo'lishidir. Ushbu ko'payishda genetik jihatdan bir xil organizmlar hosil bo'ladi. Vegetativ ko'payish o'simlik yer ustki qismlarining yangilanishiga ham olib keladi.

Tugunaklar orqali ko'payish. Tugunak ko'rinishi o'zgargan poya bo'lib yer osti uchki qismining yo'g'onlashuvidan iboratdir. Unda asosan barglarda sintezlangan kraxmal yig'iladi. Tugunakning bo'g'im oraliqlari qisqa bo'ladi. Uning kurtaklari chuqurchada joylashganligi uchun ko'zchalar ham deyiladi. Ushbu kurtaklarning meristemalari chuqur tinim holatida bo'ladi.

Piyozboshlar orqali ko'payish. Ma’lumki piyozbosh olti qismdan yani piyoz tubi, yon ildizlar, quruq tangachasimon barg, suvli tangachasimon barg, yon kurtak va uchki kurtaklardan iborat. Ularning tinchlik holati ABK gormonining yuqori miqdori tufayli saqlab turiladi. Piyozboshning ko'karishi oldidan ABK gormonining miqdori kamayib, sitokinin, auksin va gibberellin gormonlarining miqdorlari ortadi.

Gajaklar orqali ko'payish. O'simliklarda gajaklar hosil bo'lishiga asosiy sabab ularning uchki va yon kurtaklarining ona o'simlikdan oziqlanishi tufayli ularga GA gormoniningyetib kelmasligidir.

Ildizpoyalar orqali ko'payish. Ildizpoya juda kuchli o'zgargan novda bo'lib, bug'in oraliqlariga bo'lingan. Bug'inlardan qushimcha ildizlar o'sib chiqadi, tangachasimon shakli o'zgargan barglarning qo'ltig'ida esa barg kurtaklari joylashadi. Xuddi novda singari ildizpoyada ham uchki va yon kurtaklar mavjud. Bu kurtaklardan o'simlikning yer ustki qismlari o'sib chiqadi. Ildizpoyalar orqali ko'payuvchi o'simliklarga marvaridgul, bug'doyiq va g'umay o'simliklari misol bo'la oladi.

Qalamchalar va barglar orqali ko`payish. Barglar prqali ko`payishga begoniya o'simligining barglar orqali ko'payishini misol qilish mumkin.

Parxish orqali ko'payish. Parxish usulida ko'paytirilayotgan o'simlik novdasi yerga egilib, uning o'rtarog'i yoki ildiz ortirishga mo'ljallangan qismi 40-50 sm chuqurlikga ko'miladi.

Viruslar (lot. virus — zahar) — faqatgina tirik hujayralarda koʻpayib, oʻsimlik, hayvon va odamda yuqumli kasallik qoʻzgʻatuvchi mikroorganizmlar. Oʻtmishda "V." termini har xil kasallik qoʻzgʻatuvchilarga, ayniqsa nomaʼlum agentlarga nisbatan qoʻllanilgan. Fransuz olimi L. Paster bir qancha kasalliklarning kelib chiqishida bakteriyalarning rolini isbotlab berganidan soʻng V. tushunchasi "mikrob" soʻzining sinonimi sifatida qoʻllanila boshlandi. Kasallik qoʻzgʻatuvchi bu ikki guruh agentlari, yaʼni bakteriyalar bilan V. oʻrtasidagi muhim farq rus olimi D. I. Ivanovskiy (1892) va keyinchalik boshqalar tamaki mozaikasi hamda juft tuyoqli hayvonlarning oqsil kasali qoʻzgʻatuvchilari bakterial suzgʻich (filtr)dan oʻtishini isbotlagach, aniqlandi.