1. Geodezik asboblarning rivojlanish tarixi haqida qisqacha ma’lumot bering?

- masofa, gorizontal va vertikal burchaklarni o‘lchash aniqligi;
- skanerlashni maksimal imkoniyatlari;
- yer lazer skanerini uzoqlik bo‘yicha o‘lchash imkoniyati;
- skanerlash tezligi;
- lazer nurini tarqalishi;
- foydalanilayotgan lazerni xavfsizlik klassi;
Xozirgi vaqtda Yerusti lazerli skanerilarini o‘rnatilgan tartibdagi klassifikatsiyasi yo‘q. Yerusti lazerli skanerilarni tiplari (xillari) bo‘yicha klassifikatsiyasini geodezik asboblarini klassifikatsiyasiga o‘xshatib klassifikatsiyalash maqsadga muvofiq bo‘lsa kerak.
40. Lazerli skanerlarning klassifikatsiyasi qaysilar.
Javob; IIIa klassdagi lazer nurlarini to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘zga tushishi ko‘z uchun xavfli bo‘lishi mumkin. Bu klassdagi lazer nurlariga bevosita qarash, odamlar ko‘ziga yo‘naltirish v ateleskanik qurilma bilan kuzatish katta zarar yetkazishi mumkin, sababi bular lazerni zararli ta’siri kuchaytiradi. IIIv klass lazkrlariga 5dan 500mVt quvvatli uzuliksiz elektromagnit nurlanishli qurilmalar kiradi. Hozirda ishlatilayotgan IIIv klassdagi lazer qurilmalari spektrometr, stereolitografiya va yorug‘lik shovu misol bo‘ladi. IIIv klass lazer nurlarini to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘zga tushishi, xuddi shundek nurni diffuzion akslanishi xavfli hisoblanadi. IIIv klass lazer nurlariga bevosita qarash va teleskop qurilmalari bilan kuzatish mumkin emas. IIIv klass lazer nurlari bilan ishlashda ko‘zni himoyalovchi vositaga ega bo‘lish kerak.
Xavfli quyidagi to‘lqin uzunligidagi lazer nurlari xavf hisoblanadi: ko‘z pardasiga 0.38-1.40 mkm; ko‘z to‘rpardasini oldingi qismiga 0.18-100 mkm (ya’ni barcha diapazondagi) Yerusti lazerli skanerilarida ko‘rinadigan (0.8-1.3mkm) diapazon to‘lqin uzunliklari ishlatiladi, shuning uchun xatto I-klass xavfsizligidagi skanerlar bilan skanerlash vaqtida lazer nurini ko‘z pardasiga tushishidan extiyot bo‘lishi kerak.
41. Lazerli skanerlar xavfsizlik bo’yicha nechta klassga bo’linadi.
Javob; ; lazerli skanerilarni xavfsizlik bo‘yicha klassifikatsiyalanishi. Shaxsga lazer sistemasini zarar yetkazishiga qarab zamonaviy Yerusti lazerli skanerilari xavfsizlik bo‘yicha 4-ta klassga bo‘linadi. I-klass lazerlari hech qanday zarar bo‘lmasada IV-klass lazerlari qalin po‘lat materiallari kesishi mumkin. Yerusti lazerli skanerilarni ishlab chiqaruvchilar lazer klassini (II, III, IV) ko‘rsatib, ogohlantiruvchi belgi bilan belgilab qo‘yishlari kerak .
I-klass lazerlari bo‘lishi mumkin bo‘lgan har qanday xavfdan ximoyalashni nazarda tutadi. I-klass lazer qurilmalari lazer printerlari, CD-ROM qurilmalari, - 191 - geologik obzor qurilmalar va analitik laboratoriya uskunalari misol bo‘lishi mumkin. Shunga o‘xshash lazer qurilmalardan foydalanish xavfsizlikni barcha talablariga javob beradi.
II-klass lazerlari kichik quvvatli lazerlar bo‘lib, qurish zona spektrida ishlaydi. Bunday lazer qurilmalariga lazer ko‘rsatkichlar, nishonga olish qurilmalarida ishlatiladigan lazerlar, masofa o‘lchash qurilmalari misol bo‘ladi. II-klass lazerlariga uzoq vaqt (15-daqiqadan ortiq) qarash ko‘zga zarar yetkazishi mumkin. . II-klass lazer nurlarini ko‘zga yo‘naltirish va ularni teleskopik qurilmalar orqali kuzatish (ularga qarash) mumkin emas.
42. Yerdan lazerli skanerlashda xatoliklar manbalari qaysilar.
Javob; Yerusti lazerli skanerilarda barcha xatolar majmuasini ikkita guruxga bo‘lish mumkin: