1. Geodezik asboblarning rivojlanish tarixi haqida qisqacha ma’lumot bering?

- Impulsli
- Fazoviy
- Triangulyatsiyaviy.


Masofa o‘lchashni impuls usuli qabullovchi-uzatuvchi qurilmadan signalni ob’ektga borib qaytish vaqtini o‘lchashga asoslangan (6.5-rasm), elektromagnit to‘lqini νni tarqalish tezligini bilgan holda masofani quyidagicha aniqlash mumkin: - 172 - 𝑅=𝜈∙𝜏2 ; (4.3.1)
bunda τ – lazer deoididan impuls yuborilgan lahzadan akslangan signalni qabullash lahzasigacha bo‘lgan vaqt.
Masofa o‘lchashni fazoviy usuli yuborilgan va qabullanayotgan modullangan signallarning fazalar farqini aniqlashga asoslangan. Bu holda masofa quyidagi formula bilan hisoblanadi:
𝑅=𝜑2𝑅∙𝜈2𝜋∙𝑓 ; (4.3.2)
bu yerda 𝜑2𝑅- tayanch va ishchi signallar orasidagi faza farqi;
f – modulyatsiya chastotasi.
38. Yerdan skanerlovchi skanerlarning modellari haqida qisqacha ma’lumot bering
Javob; Yerdan skanerlovchi skanerlarning modellari. Xozirgi vaqtda uch o‘lchamli lazerli skanerlarni ishlab chiqish bilan ko‘p firmalar shug‘illanmoqdalar: bular ko‘pchilikka ma’lum bo‘lgan Trimble (AQSh) va Leica Geosystems (Shveysariya), Riegl (Avstriya), I-Site (Avstraliya), Zoller+Fröhlich (Germaniya) va boshqalar. Bu firmalar turli maqsadlarda ishlatiladigan skanerlarni ishlab chiqaradilar. Ma’lum bir modeli qaysi masalani yechishda qo‘llanilishi uni texnik tavsiflari bilan aniqlanadi.
Trimble firmasi Callidus 3D Laser Scanner (4.5.1- rasm) nomi bilan skaner ishlab chiqaradi. Konstruktiv jihatdan o‘ziga hosligi shundaki, uni kallagida yoyuvchi bloki, raqamli videokamera (fokus masofasi 4.1dan 73.8mm va gorizontal bo‘yicha skani bir ustuniga 460 chiziq imkoniyati), asbobni og‘ish datchigi (inklinometr), elektron kompas va boshqaruv bloki. Inklinometrni ishlash diapozoni ±10° va aniqligi ±0.025°, uni vazifasiga skanerlangan nuqtalarni o‘lchangan koordinatalardagi asbob og‘ishi orqali yo‘l qo‘yiadigan xatolarni bartaraf etish.
39. Zamonaviy yerusti lazerli skanerlarini asosiy xarakteristikalari nimalardan iborat.
Javob; Zamonaviy yer lazer skanerlarni asosiy xarakteristikalari quyidagilardan iborat: