1-ilova o‘zbekistonrespublikasimaktabgachata’limvazirligi

4.6.Maktabgachata’limtashkilotidao‘yinfaoliyatningetakchiturisifatida

Tadqiqotlarnatijalarigako‘ra (K. Groos, VSHtern, F. Bontendayk, J. Piaje, E.Erikson, L. Vыgotskiy, D.B. Elьkoninidr.), o‘yinkichikbolalarhayotiningmuhimqismibo‘lib, o‘yinbilanrivojlanishuzviybog‘liqjarayonlardir. Ekspertlarningfikricha, «O‘yinbolalargabilimdoirasivaharakatko‘nikmalarinirivojlantirish, ularniqurshabodamlardunyosivaundagio‘ziningo‘rninianglashuchunzarur» (FrostiYAkob, 1995g.). O‘yinjarayonidabolalarhamkorlikqilishgao‘rganadi, qoidalarbilantanishadivayangilariniishlabchiqadi, o‘zigavaboshqalargabahoberishiko‘nikmalarinirivojlanadi, shaxsiy, jismoniy, intellektualvaijtimoiymuammolarnihaletadi.
«Ilmyo‘li»variativdasturikuzatishvaizlanish, tajribao‘tkazishvaloyihaviyfaoliyatkabimuhimturlarlarningahamiyatiniinkoretmaganholda, faoliyatningetakchituri – o‘yingapedagoglarningdiqqat-e’tiborinijalbetadi. Aynano‘yinjarayonidama’lumdarajadafaoliyatningmazkurturlariningbarchasidaalbattaishtiroketadi.

4.7.Inklyuzivta’limtamoyillari

Inklyuzivta’lim – ta’lim-tarbiyaningmutlaqoyangitizimi. Buholpedagogtomonidanta’limjarayonininitashkiletishdaharbirbolaningfiziologikvaruhiyrivojlanishi, ayniqsa, o‘zigaxosbolalarningindividualxususiyatlarinie’tiborgaolinishinianglatadi
«Ilmyo‘li» variativdasturimualliflariningnazarida, maktabgachata’limtashkilotita’lim-tarbiyavazifasiniamalgaoshirishbilanbirgalikda, bolahayotiyfaoliyatiningasosiysohasihamdir. SHumunosabatbilan, mazkurdasturdaaynanpedagogharbirbolaningichkiimkoniyatlariniro‘yobgachiqarishhuquqinita’minlashilozimdegang‘oyaniilgarisuradi.
Bujarayondabolalarningzaiftoifasigaalohidae’tibortalabetiladi. Jamoadabolalarbir-biribilano‘zaroaloqabog‘lashga, jinsi, irqi, millati, madaniyati, tili, e’tiqodi, yoshi, alohidatalab-ehtiyojlari, oilaningtuzilishivauningijtimoiy-iqtisodiyholatidanqat’inazar, boshqakishilarbilando‘stonamunosabatlaro‘rnatishgao‘rganadi.
«Ilmyo‘li» variativdasturiinklyuzivta’limningquyidagitamoyillarigatayanadi:

• 
  Insonningqadr-qimmatiuningqobiliyativaerishganyutuqlaribilanbelgilanmaydi;
  
• 
  Harbirinsonhisetishvafikryuritishgaqodir;
  
• 
  Harbirinsonmuloqotyuritishgavauningfikrlarie’tirofetilishigahaqlidir;
  
• 
  Barchakishilarbir-birigaehtiyojsezadi;
  
• 
  CHinakamta’limmuayyano‘zaromunosabatlardoirasidaginaamalgaoshirilishimumkin;
  
• 
  Barchainsonlarqo‘llab-quvvatlashgavatengdoshlarbilando‘stbo‘lishgaehtiyojsezadi;
  
• 
  Ta’limolayotganlaruchunijobiyyutuqlargaerishishqo‘lidankelmaydiganishdanko‘ra, uddalayoladiganishdako‘proqnamoyonbo‘ladi;
  
• 
  Rang-baranglikinsonhayotiniboyitadi;
  

• 
  Bir-birimizdanfarqqilishimizvaharbirimizindividualshaxsekanimiznitanolish;
  
• 
  Rivojlantiruvchidasturlarningindividuallashuvinita’minlash, ya’nidasturlarniharbirbolaningbirgalikdagifaoliyatdoirasidagitalab-ehtiyojlarihamdamaktabgachata’limtashkilotivamajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhlarningumumiymaqsadlarinie’tiborgaolganholdatuzish;
  
• 
  Ta’lim-tarbiyajarayonidabolalarningo‘qishini, ularningrivojlanishivamaktabgachata’limtashkilotihayotidafaolishtirokiniqo‘llab-quvvatlashborasidaqimmatliuslubiytajribato‘plash;
  
• 
  Barchabolalarbirxiltaqdirlanishilozim;
  
• 
  YOshxususiyatlarigamosbo‘lganumumiyo‘quvrejasidanfoydalanaolishimkoniyatiniyaratadiganta’limningdifferensiyallashganstrategiyalarigatayanish;
  
• 
  Maktabgachata’limtashkilotivaqisqamuddatliguruhlarnibolaningtalab-ehtiyojlarigauzluksizmoslashuvinita’minlash;
  
• 
  bolalarnibiryillikmajburiymaktabgatayyorlashbo‘yichaguruhlarvamaktabgachata’limtashkilotiningbolaningtalab-ehtiyojlarigadoimiymoslashtirilishinita’minlash.
  

Inklyuzivta’limprinsipialь jihatdanyangichatizimbo‘libsanaladi. Bushunianglatadiki, bundapedagoglargata’limjarayoninituzibchiqishdaalohidaolinganbolaning, ayniqsa, notipikrivojlanishgaegabolalarningfiziologiyasivapsixikasirivojlanishibilanbog‘liqbo‘ladiganindividualo‘zigaxosliklarinihisobgaolishlarikerakbo‘ladi