1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

Porshenli kompressorlar. Porshenr silindrda ungga va chapga krivoship mexanizm
yordamida ilgarilanma-kaytma xarakat kiladi. Porshenr silindrning ichki devoriga zich kilib 
urnatiladi va silindr bushligini ikki kismga bo‘lib turadi. Porshenr chapdan ungga tomon 
ilgarilanma xarakat kilganida surish klapani ochilib silindr gazga tuladi, orkaga kaytganida 
esa silindrdagi gazning siqilishi natijasida bosim orta borib, uzatilish liniyasidagi bosimga teng 
bo‘lganda, uzatuvchi klapan ochilib gaz uzatila boshlanadi. Gaz siqilganda uning xarorati
kutariladi, kizigan gaz yoglab turuvchi moyni kuyidirib yubormasligi uchun silindrning devori 
uzluksiz suv bilan sovitilib turadi. Bir bosqichli kompressorning unumdorligi kam bo‘lganligi 
uchun ikki tomonlama xarakatlanuvchi porshenli kompressorlar ko‘p ishlatiladi. Bu
kompressorlarda silindrdagi gaz porshenning ikkala kismida (chap va ung) siqiladi; ularda 
ikkita surish va ikkita uzatish klapani bor. 
Rotorli kompressorlar. Bu kompressorlar xam porshenli kompressorlar singari, ish bushligi 
xajmining kamayishi prinsipida ishlaydi. Rotorli kompressorlar konstruktiv belgilarga kura 
plastinali, yumalaydigan rotorli, suv xalkali, gazoduvka va ikki rotorli kompressorlarga 
bo‘linadi. 
Nasoslarni tanlash. Sanaotning barcha ishlab chikarish tarmoklarida suyuqliklarni 
uzatish uchun markazdan qochma nasoslar ishlatiladi. Chunki bu nasoslar boshqa nasoslarga 
nisbatan kuyidagi afzaliklarga ega: 
a) massasi yengil, ixcham, tayyorlash uchun kam metall sarflanadi; b) unumdorligi yuqori, 
suyuliklarni bir meoyorda uzatadi; v) boshqarish va tuzatish oson xamda tugridan-tugri 
yordamchi mexanizmlarsiz elektr dvigatelga ulanadi; g) surish va xaydash klapanlari bulmagani 
uchun iflosrok suyuqliklarni uzatish mumkin; d) uzok muddat davomida ishonchli ishlaydi.
Yuqoridagi bosimli kam miqdordagi suyuqliklar xamda qovushoqligi yuqori, oson 
alangaluvchan suyuqliklarni uzatish uchun porshenli nasoslar ishlatiladi.