1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

55. «Asosiy texnologik jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni. 
Texnologik jarayonlar, asosiy qurilmalar, fanning maqsadi, axamiyati, rivojlanishi, turlari, 
gidromexanik, issiqlik, modda almashinish, kimyoviy, mexanik, turg‘un, noturg‘un.
Kimyo sanoati uchun malakali injener kadrlar tayyorlashda «Kimyoviy ishlab chikarish asosiy 
jarayonlarii», qisqacha «Jarayonlar va qurilmalar» fani katta axamiyatga ega. Bu fan 
talabalarga o‘z ixtisosliklarini nazariy jixatdan chuqur egallashga, ularning injenerlik 
bilimlarini mustaxkamlashga, qanday qilib ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va 
texnologik qurilmalardan unumli va muqobil rejimda foydalanish mumkinligini o‘rgatadi.
1. 
ASOSIY JARAYONLARNING TURLARI
Kimyo sanoatida turli-tuman texnologiya jarayonlari ishlatiladi. Bunday jarayonlar ayrim 
belgilariga asosan bir necha sinflarga bo‘linadi. Texnologiya jarayonlarini ularning
xarakatlantiruvchi kuchiga kura turlarga bulish maksadga muvofik. Shunga ko’ra asosiy 
jarayonlar 5 guruhga bo’linadi:
Mexanik jarayonlar- qattiq, materiallarni mexanik kuch ta’sirida qayta ishlash bilan 
bog‘liq. Bunday jarayonlar qatoriga maydalash, saralash, uzatish, aralashtirish va shu kabilar 

---

kiradi. Bu jarayonlarning tezligi qattiq jismlarning mexanik qonuniyatlari bilan ifodalanadi. 
Bunda xarakatlantiruvchi kuch vazifasini mexanik bosim kuchi yoki markazdan kochma kuch 
bajaradi.  
Gidromexanik jarayonlarni- suyuq va gazsimon sistemalardagi xarakat (aralashtirish, 
filtrlash, chuktirish) bilan bog‘liq jarayonlar tashkil etadi. Bunday jarayonlarning tezligi 
gidromexanika konunlari bilan aniqlanadi. Gidromexanik jarayonlarning xarakatlantiruvchi 
kuchi - gidrostatik va gidrodinamik bosimdir.