1. Kern-Yersek testi Grafikalıq diktant Uy, terek, adam

«Grafikalıq diktant» metodikası
Metodika quramalılıq dárejesi artıp baratuģın úsh grafikalıq kórinisten ibarat boladı. Test bólek qaģaz betinde shaqmaqta orınlanadı.
«Grafikalıq diktant» metodikası balanıń oqıwdı meńgeriwge bolģan jeke tayarlıģınıń tereń psixologiyalıq kartinasın beredi. Sebebi oqıtıw wazıypası anaw yaki mınaw oqıw informatsiyasın muģallimniń oqıwshıģa jetkerip beriwinen emes, al oqıwshınıń óz betinshe oqıw iskerliginiń qáliplesiwin keltirip shıģaratuģın sharayatlardı shólkemlestiriwden ibarat.
Grafikalıq diktant mektepke shekemgi jastaģı balanıń dıqqatın jámlewge, muģallimdi tıńlawģa, túsindiriwlerdi eslep qalıwģa uqıplılıģın kórsetedi. Kópshilik balalar 6-7 jasında verballıq kórsetpede berilgen tapsırmalardı orınlawda qıyınshılıqqa ushıraydı. Bunday jaģdayda psixolog ilajı barınsha taxtaģa «kletkalı qaģazdı» salıwı hám tapsırmanıń qalayınsha durıs orınlanıwın kórsetiw maqsetke muwapıq keledi.
Kórsetpe. Psixolog aldın ala túsindiredi: «Biz házir sizler menen hár qıylı naģıslardı salamız. Olardıń sulıw hám pákize bolıp shıģıwına háreket etiw kerek. Bunıń ushın sizler meni dıqqat penen tıńlawıńız kerek - men sızıqtı qaysı tárepke hám neshe kletkaģa júrgiziw kerekligin aytaman. Tek men aytqan sızıqlardı, men aytqanday etip júrgiziń. Sızıqtı sızıp atırģanda,onı qaysı baģıtta dawam ettiriw kerekligin men aytqansha kútip turıń. Qálemdi qaģazdan kótermeń, sızıqlarda úzilis bolmawı tiyis».
Hámmemiz bilemiz be, qaysı biri oń qolıńız? (Hámme oń qolın kóteredi). Hámme bilemiz be, sol qolımız qaysı? (Hámme sol qolın kóteredi). Men «Sızıqtı bir shatırash ońģa burıp, sizler onı bılayınsha júrgizesiz» (taqtada yaki qaģazda kórsetiledi). Al endi men sızıqtı eki shatırash joqarıģa júrgizemen, endi úsh shatırash ońģa júrgizemiz» (taqtada yaki qaģazda kórsetiledi).
Psixolog bunnan keyin shınıģıw naģısın sızıwģa ótedi: «Birinshi naģıstı salıwdı baslaymız. Qálemdi eń joqarģı kletkaģa qoyıń. Sızıqtı qálemdi qaģazdan kótermesten júrgizip: bir kletka tómenge, qálemdi qaģazdan úzbeń. Endi bir kletka ońģa,bir kletka joqarıģa, bir kletka ońģa,bir kletka joqarıģa, bir kletka ońģa. Endi usınday naģıstı óz betińizshe salıwdı dawam etiń».
Balalardıń aldıńģı sızıqtı sızıp tamamlap úlgeriwi ushın psixolog jeterli uzaq tınıspa jasawı kerek. Naģıstı óz betinshe dawam etiw ushın 1,5-2 minut beriledi. Naģıs qatardıń aqırına shekem shártli túrde dawam etiwi eskertiledi.
Psixolog jumıstı alıp barıw protsesinde balalardıń hár saparı jumıstı kórsetilgen noqattan baslawın qadaģalaydı, balalardı marapatlap turadı («menińshe, seniń qolıńnan keledi, jáne bir márte háreket et»). Sonıń menen bir waqıtta naģıstı orınlaw ushın hesh qanday konkret kórsetpeler berilmeydi.
Balalar shınıģıw naģısların ózbetinshe orınlap bolģannan soń, psixolog: «Kelesi naģıstı soģamız. Qálemlerdi kóteriń,endi onı kelesi noqatqa qoyıń. Tayarlanıń, aytıp turıwdı baslayman. Bir kletka joqarıģa, bir kletka ońģa, bir kletka joqarıģa, bir kletka tómenge, bir kletka ońģa… Al, usı naģıstı endi ózlerińizshe soģıwdı dawam etiń»-deydi. Bálki, hámme balalardıń naģıs súwretin «uslap» qala almawı da múmkin. Súwretti tolıq tanıģan balalar ģana tapsırmanı ózbetinshe orınlaydı. Ádette bunday balalar «Awa, men bul jerdegi qanday súwret ekenin túsinip aldım» yaki «Awa, men endi qalayınsha soģıwdı bilemen» deydi. Balalardıń bunday sózlerine maqullawshılıq múnásibette bolıp, tapsırmanı ózbetinshe orınlawdı usınıs etiw zárúr. Naģıstıń súwretin salıwģa qıyınsınatuģın balalar ushın psixologtıń barlıq súwretti áste aqırın hám sabırlılıq penen jáne qaytalap túsindiriwi kerek boladı.
Tapsırmanı balalardıń hámmesi orınlap bolģannan keyin psixolog bılay deydi: «Kelesi naģıstı soģamız. Dıqqat! úsh kletka joqarıģa, bir kletka ońģa, eki kletka tómenge, bir kletka ońģa, eki kletka joqarıģa, bir kletka ońģa, úsh kletka tómenge, bir kletka ońģa, eki kletka joqarıģa, bir kletka ońģa, eki kletka tómenge, bir kletka ońģa… Endi usı naģıstı soģıwdı ózlerińizshe dawam etiń».
Úshinshi tapsırma ádewir qıyınıraq, sonlıqtan psixologtıń diagnostika protsesinde dıqqatlı bolıwı hám onı orınlawda balalardı qollap turıwı kerek.