1. Kirish Agrokimyo fanining maqsadi, vazifalari va uslubiyoti

Kaliyli xomashyo konlari
Kaliyli o‘g‘itlar ishlab chiqarish va ularning xossalari MDH davlatlari hududida joylashgan kaliy xomashyosi zaxiralarini hisobga olinsa, u bu qiymat bo'yicha jahonda birinchi o'rinda turadi. Agar 1978-yilda dunyoda ishlab chiqarilgan kaliyli o'g'itlar, ularni K₂0 hisobida olinganda 25,7 mln tonnani tashkil qilgan bo'lsa, o'sha paytda MDH inamlakatlari hisobiga 8,4 mln tonna to'g'ri kelgan. O'sha yili har bir gektar haydalanadigan verga solish bo'yicha (K₂0 kg hisobida) jahonda — 15,9 bo'lsa, MDH da — 23,2 kg ga to'g'ri kelgan. Hozirgi paytda kaliyli tuzlarni sanoatda ishlab chiqarish 50 mln tonna K₂0 ni tashkil qilsa, MDH inamlakatlari hisobiga 48% to’g'ri keladi.
Kaliyli o'g'itlar ishlab chiqarish uchun xomashyo sifatida kaliyli tuzlar xizmat qiladi, ularning sanoat miqyosida ishlatish uchun yetadigan zaxiralari Rossiyaning yevropa qismida, Qozog'istonda, O'rta Osiyoda joylashgan. Yuqori Kama konlari ancha yirik konlardan bo'lib (12 mlrd tonnadan ziyod), Solikamsk atrofida joylashgan. Ikkinchi kaliyli tuzlarning eng yirik konlari Belorusiyaning Starobinsk va Petrolovsk, Ukrainaning Karpat tog'lari atrofida Kalush-Galinsk, Stebnikovsk konlarida joylashgan. Turkmanistonda Tyubogantan va Karlyuk konlari joylashgan. MDH mamlakatlarida uchraydigan kaliyli tuzlarning konlari xlorid xiliga jami zaxiraning 92% va 8% sulfat xiliga bo'linadi. O'z navbatida ishlab chiqilgan kaliyli o'g'itlar ham xlorid (kaliy xlorid va aralash tuzlar) va sulfat (kaliy sulfat, kaliy magneziy, kaliyli-magniyli konsentrat) xillariga bo'linadi.
Xloridli kaliyli o'g'itlar ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyo sifatida silvinit xizmat qiladi, u silvin (KCI) va galit (NaCl) aralashtnasi (aglomerati) hisoblanib tarkibida 12—15% K₂0 bo‘ladi. Kaliyli o‘g‘itlarning sulfat kislota qoldig‘ili xillari kainit, langbeynit va aralash langbeynit — kaliyli jinslardan, shuningdek kalunitlardan olinadi. Ta rkibida kaliy bo’lgan mine rallar quyidagilar: Karnallit KCI-MgCl-6H₂0 , kainit KCl-MgS0₄-3H₂0 , shenit K₂S0₄ MgS0₄ 6H₂0 , langbeynit K₂S0₄-2MgS0₄, poligalit K₂S0₄- 2MgS0₄ CaS0₄- 2H₂0 aulinit (K, Na)2S0₄- AI₂(S0₄)₃ • 4Al(OH)₃ nefelinli konsentrat (K,Na)₂₀ Al₂0₃-2Si0₂. Nefelinli konsentratdan uni kompleks qayta ishlash asosida aluminiy oksidi, sement, soda va potash olinadi. Karnalitli rudalardan ularning tarkibidagi magniyni ajratib olgandan keyin magniy ishlab chiqarish sanoatining chiqindisi bo‘lgan kaliy xloridli elektrod — o‘g‘it olinadi. Kaliyli o‘g‘itlar konsentrlangan (kaliy xlorid, kaliy sulfat, kaliy — xloridli — elektrolit, kaliy magneziya, kaliy — magniyli konsentratlar) va xomashyo tuzlari (silvinit, kainit)ga bo’linadi.