1. Korporativ huquq tushunchasi Korporativ huquqiy munosabatlar tushunchasi va subyektlari Korporativ huquq prinsiplari

Mas’uliyati cheklangan jamiyat – bir yoki bir necha shaxs tomonidan tashkil etilgan xo’jalik jamiyati bo’lib, uning ustav kapitali ta’sis hujjatlari bilan belgilangan hajmdagi ulushlarga bo’linadi.
Qaysi jihatlar MChJni biznes yuritish uchun eng jozibador tijorat tashkiloti turiga aylantiradi? Avvalo bu - aksiyalarni chiqarish va joylashtirishning hojati yo’qligi, ustav kapitalini juda tez oshirish qobiliyati (shu bilan birga, ishtirokchilarning “ichki zaxiralari” tufayli), o’z faoliyati to’g’risidagi ma’lumotlarni oshkor qilish zarurati yo’qligi munosabati bilan biznesni amalga oshirishda maxfiylikning yuqori darajasi; begona (uchinchi) shaxslarning jamiyat tarkibiga kirishiga cheklovlarning mavjudligi, ustavda ulushning uchinchi shaxslarga o’tkazish imkoniyatini ko’rsatilishi, ya’ni jamiyatda sanksiyalanmagan ishtirokchilarning o’zgarishidan himoya qiladi; jamiyat faoliyatini imkonsiz yoki sezilarli darajada faoliyatiga to’sqinlik qiladigan ishtirokchini chiqarib yuborish imkoniyati;
oddiy boshqaruv tartibi, shu jumladan boshqaruv modelini yanada moslashuvchan tanlash imkoniyati va kompaniya organlarining vakolatlari;AJga nisbatan yuridik tartibga solishning ancha keng dispozitivlik darajasi va MChJning ichki munosabatlarni tashkil etishda sezilarli darajada erkinligi.
Xo’jalik jamiyatlari o’rtasidagi eng muhim farq, aksiyadorlik jamiyati ustav kapitalining tuzilishi aksiyalardan iborat bo’lsa, mas’uliyati cheklangan jamiyatlarda ishtirok etish hissalari, ularning huquqiy tabiati uzoq vaqt davomida davom еtayotgan munozaralar mavzusiga aylanmoqda. Mas’uliyati cheklangan jamiyat ustav kapitalida ulushning yuridik tabiati haqida bir qancha qarashlar mavjud: ashyoviy-huquqiy, majburiyat-huquqiy, mulkiy-huquq va korporativ-huquqiy. Bu haqda qo’shimcha manbalardan o’qib olishni tavsiya qilamiz.
Mas’uliyati cheklangan jamiyat ishtirokchilari yuridik shaxslar va fuqarolar, shu jumladan tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanmaydigan jismoniy shaxslar bo’lishi mumkin. Mas’uliyati cheklangan jamiyat, aksiyadorlik jamiyati kabi, uning yagona ishtirokchisi bo’lgan bir shaxs tomonidan tashkil etilishi mumkin. Jamiyat keyinchalik ham bitta a’zodan iborat jamiyat bo’lib qolishi mumkin.
MChJ ishtirokchisining huquqiy maqomining o’ziga xos xususiyati uning jamiyatdan chiqish huquqi taqdim etilishidir.
Jamiyat ishtirokchisini jamiyatdan chiqarish imkoniyati bu turdagi korporatsiyaning o’ziga xos xususiyati hisoblanadi.
Ishtirokchini mas’uliyati cheklangan jamiyatdan chiqarish faqat umumiy ulushi jamiyat ustav kapitalining kamida 10% ni tashkil etadigan ishtirokchilarning iltimosiga ko’ra sud tartibida amalga oshirilishi mumkin.
Mas’uliyati cheklangan jamiyat ustav kapitalidagi ulushni (ulushning bir qismini) o’tkazish muayyan tartibga rioya qilish zarurati bilan ancha murakkablashadi (MChJ to’g’risidagi qonunning 20-moddasi). Bu, ayniqsa, ulushni yoki uning bir qismini uchinchi shaxslarga o’tkazish, shuningdek, uchinchi shaxslarni jamiyatga qabul qilishga taa’luqli.