1-leksiya. «Sharwashiliq tiykarlari» pánine kirisiw. Pánniń maqseti, waziypalari

biliwi hám olardan paydalana alıwı;

Qaramallardıń gósh ónimdarlıǵınıń payda bolıwın basqarıw; sút hám gósh islep

shıarıwdıń paydalı usılların qollaw; sıyırlardı tuwdırıw kwnikpelerine iye bolıwı

kerek.

Házirgi waqitta Ózbekistan sharwadarlari aldinda turǵan zárurli waziypa

hukimetimiz xaliqlarin ózinde islep shiǵarilip atirǵan sharwa  ónimleri menen

tamiynlew.  Islep shiǵarilip atirǵan sharwa ónimleriniń natiyjeliligi ekonomikaliq

kórsetkishlerde ańlatiladi, yaǵniy su`t, gósh, máek hám basqa tu`rli ónimlerge

sariplanǵan  aziq, olardiń ózine tu`ser bahasi hám  natiyjelilik dárejesi qandayliǵinda

bolip tabiladi.  1999-jili 1-yanvar maǵliwmatlarina qaraǵanda respublikamizda 1998-

jili gósh islep shiǵariw (miń tonna esabinda) – barliq tiptegi xojaliq kárxanalarda –

808,1; sol siyaqli xaliq esabinda – 724.4; awil xojaliq kárxanalarinda – 73,1; fermer

xojaliqlarinda – 10.6 ni quraydi.

Sút islep shiǵariw  (miń tonna esabinda) - barliq tiptegi xojaliqlarda 3494,7; sol

siyaqli xaliqta – 3094,1; awil xojaliǵI kárxanalarinda – 237,5; fermer xojaliqlarinda –

50,8.

Jún islep shiǵariw (tonna esabinda) – barliq tiptegi xojaliqlarda – 15480; sol

siyaqli xaliqta – 11166; awil xojaliǵi kárxanalarinda 4174; fermer xojaliqlarinda –

140.

Máyek islep shiǵariw (mln. dana esabinda) –barlkiq tiptegi xojaliqlarda -

1164,9; sol siyaqli xaliqta – 751,3; awil xojaliǵi kárxanalarinda 406,6; fermer

xojaliqlarinda –7.

Qarakól terisin islep shiǵariw (miń dana esabinda) - barliq tiptegi xojaliqlarda

803,5; sol siyaqli xaliqta – 235,7; awil xojaliǵi kárxanalarinda 567,8di quraydi. 1998-

jili  respublikamiz boyinsha bir bas siyirdiń su`t ónimdarliǵi barliq tiptegi

xojaliqlarda -1529 kg; sol siyaqli xaliqta – 1604 kg; awil xojaliǵi kárxanalarinda

1010 kg; fermer xojaliqlarinda –962 kg. ǵa tuwri kelgen. Qusshiliqtiń maek

ónimdarliǵ barliq tiptegi xojaliqlarda -138 dana, sol siyaqli xaliqta – 129 dana ; awil

xojaliǵi kárxanalarinda 162 dana; fermer xojaliqlarinda –116,7 danani quraǵan.

1. Diyhan turmisin bekkemlew, gárezsiz erkin diyqan (fermer) xojaliǵindaǵI iri

salahiyatti Ózbekistan xalqin aziq-awqat ónimleri menen toliq támiynley aliwǵa

jóneltiw – bu`gingi ku`nde isbilermenlik xizmeti niń bir kórinisi bolǵan diyqan

(fermer) xojlaiqlarin rawajlandiriw siyasatiniń tiykarin quraydi.

Respublikamizda xizmet kórsetip atirǵan diyqan (fermer) xojlaiqlariniń sani 20

mińnan asip ketti. Gárezsiz ónim islep shiǵariwshi subiekti sipatinda diyqan (fermer)

xojaliǵi basqa múlik hám xojaliq ju`ritiw formalarindaǵi kárxana hám shólkem

---

menen teń huquqli huquqiy shaxs sipatinfda xizmet kórsetpekte. Diyqan (fermer)

búgingi kúnde isbilermen hám ekonomikaliq jaqtan erkin shaxs bolip, islep shiǵariw

xojaliq xizmetine baylanisli barliq máselelerdi erkin sheshe aladi hám ámeldegi

belgilengen májbu`riyatlardi óz waqtinda oirinlaydi. Soniń ushinda isbilermenlik

xizmetiniń zárur shártlerinen biri – bolajaq diyqan (fermer) xojaliqlariniń Ózbekistan

Respublikasi nizamshiliǵinda belgilengen huquq hám májbu`riyatlardi puqta biliw

bolip esaplanadi. Sońgi waqitta Prezidentimiz hám Húkimetimiz tárepinen

diyqan(fermer ) xojaliqlarin rawajlandiriw boyinsha birneshe párman hám qararlar

qabil etildi. Sol sebepten:

1. Respublikamizda diyqan (fermer) xojaliqlarin jánede bekkemlew hám

isbilermenlikti mámleket joli menen qollap quwatlaw háqqindaǵI (Prezident Pármani

N 295,  29.11.91 jil )

2. “Awil xojaliǵi qániygeligin ekonomikaliq rawajlandiriw hám erkinlik beriw

haqqinda “

3. “Jeke járdemshi hám diyqan xojaliqlardi mámleket joli menen támiynlewde

olardiń roin ku`sheytiw barisindaǵI shara-ilajlar haqqindaǵi” (Prezident Pármani N

1737 18.03.97 jil)

4. “Awil xojaliǵinda ekonomikaliq reformalardi ámelge asiriwǵa tiyisli

qosimsh ashara-ilajlar haqqindaǵi”(Ministrler Kabineti Qarari N 88, 23.02.94 jil)

5. “Sharwashiliqta jeke isbilermenlerdi rawajlandiriw hám qollap qu\watlaw

shara-ilajlari haqqindaǵi”(Ministrler Kabineti Qarari N 96, 24.03.96 jil)

6. “Sharwah\shiliqta násillik jumislarin jaqsilaw shra-ilajlari haqqinda

”(Ministrler Kabineti Qarari N 268, 12.07.95 jil)

7. “Násilshilik haqqindaǵi ” nizam (N 166- 1, 21.12.96 jil)

8. “Diyqan xojaliǵi haqqinda” nizam (03.07.92 jil)

2. Sharwashiliq boyinsh a tiykarǵi ilimiy izleniw jumislari “Plemelita”

birlespesi janindaǵi Sharwashiliq ilimiy tekseriw institutinda “Qarakólshilik ”ITI,

Samarqand KXI da hám universitetimizdiń “Uliwma zootexniya”, “Jeke zootexniya”

hám “Veterinariya tiykarlari” kafedralarinda alip bariladi.