1. Malum harakat davomida muskul hujayralarida har daqiqada 20 kj energiya ajraladi

2) Tôliq parchalanish mitoxondriyada ketadi.

1 -------- 36 9 -------- x= 324 ATF

3) Xloroplastlarda mitoxondriyaga nisbatan 30 marta kòp ATF sintezlanadi.
324·30=9720 Javob:
B) 9720
44. Fotosintez jarayonida 180 gr glukoza sintezida hosil boʼlgan fosfat kislota va
sarflanmay qolgan CO2 nisbati 2:1 boʼlsa, CO2 necha foizi sarflanmagan?
A) 60 B) 70 C) 80 D) 90
6CO2 + 12OBH2 + 18ATF ==> C2H12O6 + 18H3PO4 + 18ADF + 6H2O
1) 180 g glukoza ------ 18 H3PO4 hosil boʻlgan
2) 180 g glukoza ------ 6 CO2 sarflangan
Hosil boʻlgan 2 ------ 18 H3PO4
Sarflanmagan 1 ------- x = 9 CO2
CO2 6 tasi sarflangan
9 tasi sarflanmagan
15 ta jami CO2
3) 15 ta ------- 100%
9 ta ------- x = 60%
Javob: A) 60%
45. Glukoza molekulasining chala parchalangan qismi to‘la parchalangan qismidan 3
birlikka ortiq. To‘liq parchalangan qismidan hosil bo‘lgan ATF soni chala
parchalangan qismidan xosil bo‘lgan ATF sonidan 7,6 marta ko‘p. Jami parchalangan
glukoza molekulalar sonini (a) va to‘liq parchalanishida hosil bo‘lgan energiya
miqdorini (kJ) (b) aniqlang.
A) a-7; b-5600 B) a-5; b-4200 C) a-6; b-5200 D) a-7; b-4200
Yechimi
Parchalangan C6H12O6 ni X bilan
belgilaymiz
x mol 38x
C6H12O6 --> 38 ATF
x+3 mol 2x+6
C6H12O6 --> 2C3H6O3 + 2 ATF
Shunga asoslangan holada tenglama
38x
———— = 7,6
2x + 6 x = 2
Toʻla parchalangani 2 mol
Chala parchalangani 5 mol
Jami glukoza : 7 mol
To‘ladan 2•2800 = 5600 kj
Javob: A) 7 : 5600
46. Nomaʼlum miqdordagi glyukoza 3 bosqichda parchalandi. Birinchi bosqichdagi
energiya
2- va 3- bosqichdagi energiyaning 8 % ini tashkil qiladi. Uchinchi bosqichdagi jami
energiyadan 2- bosqichdagi jami energiya ayirmasi 7200 kj boʻlsa, uchala bosqichda
necha kj energiya hosil boʻlgan?
A) 9000 B) 9072 C) 8200 D) 8600
Yechimi
3 bosqichda 2600 kj
2 bosqichda 200 kj
1) 2600-200=2400
2) 2400 -------- 2600
7200 ------ x = 7800
3) 24000 -------- 200
7200 -------- x = 600
4) 7800 + 600 = 8400
5) 8400 • 0,08 = 672
6) 672 + 8400 = 9072
Javob: B) 9072 kj
49.Nomaʼlum miqdordagi glyukoza toʼliq parchalandi.Ushbu jarayonda 4480 kJ
issiqlik energiyasi va 154 molekula suv ajralib chiqdi. Dissimilyatsiya jarayonida
toʼliq parchalangan glyukoza miqdorini (g) aniqlang. hosil qilish uchun necha
molekula ATF sarf boʼlishini aniqlang.( ADF va fosfat kislotaning birikishidan bir
molekula ATF va bir molekula suv hosil boʼladi)
A) 450 B) 630 C) 540 D) 360
DTM_2017
Yechimi:
1) Glukoza toʻliq parchalansa 1280 kj issiqlik energiyasi ajratadi.(120+1160)
2) 4480/1280=3,5 yoki
3) toʻliq parchalanishda 44 mol H2O ajraladi. 154/44=3,5
3) 3,5 • 180 = 630
Javob: B) 630
50.2700 g glukozani hosil qilish uchun sarflangan ATF molekulalari X mol glukoza
toʻliqsiz parchalanganda ajralgan ATF molekulalaridan 3 marta kam boʻlsa, X ni
aniqlang.
A) 35 B) 450 C) 405 D) 504
Yechimi
180 g glukoza hosil qilish uchun 18 mol ATF sarflanadi.
1) 180 ------ 18 ATF
2700 ---- x = 270 ATF
2) 270 • 3 = 810 ATF
3) 1 ------ 2 ATF
X ------- 810 ATF
X = 405
Javob: C) 405
51.Oqsil, uglevod, lipiddan ajralgan energiya 3576 kkal ga teng. Oqsil massasi
lipiddan 1,2 marta kichik, lipiddan ajralgan energiya uglevoddan ajralgan
energiyadan 934 kkal kam boʻlsa uglevodni massasini aniqlang.
A) 450 B) 500 C) 550 D) 600
Yechimi
3 noma’lumli tenglama.
Oqsil uglevod yogʻ
x y z
1) 4,1x + 4,1y + 9,3z = 3576
4,1y - 9,3z = 934
z = 1,2x
x = 100
y = 500
z = 120
Javob: B)
500
52.Botir bir sutka davomida qabul qilgan ovqati ratsionida yog‘ va oqsilning miqdori
teng, uglevod miqdori oqsil miqdoridan 4,5 marta ko‘p. To‘qima va organlar hayotiy
jarayonlarining normal o‘tishi va ish bajarishi uchun 2548 kkalni tashkil etgan
bo‘lsa, uning ovqat ratsionidagi uglevodning (a) miqdorini (gramm) va yog‘ning
parchalanishidan hosil bo‘ladigan energiya (b) miqdorini (kkal) aniqlang.
A) a – 540; b – 1116 B) a – 360; b – 744 C) a – 500; b – 1216 D) a – 640; b –
2116
Yechimi
Oqsilni gramini x bilan belgilaymiz.
Shunda yogʻ ham x.
Uglevod 4,5x.
Toʻqima va organlar hayotiy
jarayonlari uchun energiyaning 2/3
qismi ketadi.
1) 2548•1,5=3822
2) 4,1x + 9,3x + (4,5x)4,1 = 3822
x = 120
3) 120•4,5=540
4) 120•9,3=1116
Javob: A) 540 ; 1116
53.Toʻliqsiz va toʻliq parchalangan glukoza molekulalar soni 9 mol. Toʻliq
parchalangan glukoza molekulalarini hosil qilish uchun necha mol ATF
kerak.(yATF - xATF = 102) (toʻliqsiz-x, toʻliq-y deb hisoblansin)
A) 54 B) 108 C) 72 D) 162
Yechimi
Toʻliqsiz - x (2x ATF)
Toʻliq - y (38y ATF)
1) / x + y = 9
\ 38y - 2x = 102
x = 6 : y = 3
1 molekula glukoza hosil boʻlishi
uchun 18 molekula ATF kerak.
2) 3 • 18 = 54 mol ATF
Javob : A) 54
54.14 molekula glukozaning parchalanmay qolgan qismi toʻliqsiz parchalangan
qismining 50 % ini tashkil etadi. Toʻliq parchalangan qismining 25 % ini tashkil
etsa, toʼliqsiz parchalanishda issiqlik tarzida ajralgan energiya miqdorini (kj)da
aniqlang.
A) 240 kj B) 800 kj C) 480 kj D) 960 kj
Yechimi
Toʻliq parchalanish - x
Toʻliqsiz parchalanish - y
Parchalanmay qolgani - z
1) x + y + z = 14
z = 0,5y
z = 0,25x
x = 8 toʻliq parchalangan
y = 4 chala parchalangan
z = 2 parchalanmagani
Toʻliqsiz parchalanishda 1mol
glukozadan 120 kj issiqlik energiyasi
chiqadi
2) 4 • 120 = 480 kj
Javob: C) 480 kj
55.144 molekula organik birikma fotosintez jarayonida vodorod molekulalarini
tashishda ishtirok etgan bo’lsa hosil bo'lgan ADF molekulalari miqdori necha
gramm glukozaning to'liqsiz parchalanish jarayonida sarflanadigan ADF miqdori
bilan teng?
A) 38880 B) 4860 C) 9720 D) 19440
Yechimi
Fotosintez reaksiyasi
6CO2 + 12OBH2 + 18ATF =>
C2H12O6 + 18H3PO4 + 18ADF +
6H2O
1) 12 ta ------- 18 ADF
144 ------- x = 216 ADF
Toʻliqsiz parchalanish 👇
C6H12O6 + 2H3PO4 + 2ADF =
2C3H6O3 + 2ATF + 2H2O
2) 180 g ------------ 2 ADF
19440 = x ------- 216 ADF
Javob: D) 19440
56.Botirni bir kecha-kunduzgi istemol qilgan 800 gr oziq mahsulotini 31,25 %
oqsil tashkil etsa, jami oziq moddalardan xosil bo’lgan 3800 kkal energiyani necha
% i uglevodga to’gʻri keladi.
A) 48,5 % B) 37,7 % C) 56,25 % D) 51,5 %
Yechimi
1) 800 • 0,3125 = 250 g oqsil
2) 850 - 250 = 550 g (yogʻ va
uglevod)
3) 250 • 4,1 = 1025 kkal (oqsildan
ajralgan energiya)
4) 3800 - 1025 = 2775 kkal (yogʻ va
uglevoddan ajralgani)
Yogʻ bilan uglevodni ajratishda
dioganal usulini ham tenglama usulini
ham qoʻllasa boʻladi.
Dioganal usuli.
550 • 4,1 = 2255 kkal (uglevod)
550 • 9,3 = 5118 kkal (yogʻ)
2255 2340
\ /
2775
/ \
5115 520
2340 + 520 = 2860
2860 ---------- 550
2340 ----- x = 450 g (uglevod)
2860 ----------- 550
520 -------- x = 100 g ( yogʻ )
450 • 4,1 = 1845 kkal
1845 / 3800 • 100 = 48,55 %
Tenglama usuli.
Uglevodni -- x
Yogʻni -- y
4,1x + 9,3y = 2775
x + y = 550
x = 450
y = 100
Javob: A) 48,5 %
57.1 molekula glukozaning C, H, O atomlari orasida toʼplangan energiya miqdori
mito xondriyada necha molekula fosfat kislotani biriktirishga sarflanadigan
energiya miqdoriga teng?
A) 35 B) 180 C) 70 D) 140
DTM_2017
Yechimi
1) 1 molekula yani 180 g glyukoza C, H, O atomlari orasida toʻplangan energiya
2800 kj
ATF tarkibidagi 3- fosfat kislotaning ajralishi 40 kj energiyani chiqishiga imkon
beradi.
Ajralishda qancha energiya chiqqan boʻlsa biriktirishda ham shuncha energiya
sarflanadi.
2) 1 ------------ 40 kj
70 = x ------ 2800 kj
Javob: C) 70
58. Akmalning bir kecha-kunduzgi istemol qilgan ozig‘idan ajralgan energiya
miqdori 3390 kkal bo‘lsa, uning istemol qilgan oqsili uglevodidan 2 marta kam,
karbonsuv yog‘dan 4 marta ko‘p ekanligi ma‘lum. Akmalning bir kecha-kunduzgi
istemol oqsilidan ajraladigan energiya miqdorini (kj) aniqlang.
A) 3520 B) 820 C) 3890 D) 1640
Yechimi
1 — Usul
1) Oqsil uglevod yogʻ
x - 2x - 0,5 x (2/4)
2) 4,1x+(2x)4,1+(0,5x)9,3=3390
x = 200 bu oqsil
3) 200 • 17,6 = 3520 (kj)
2— Usul
1) Oqsil - x
Uglevod - y
Yogʻ - z
2) 4,1x + 4,1y + 9,3z = 3390
y/x = 2
y/z = 4
x = 200 oqsil
y = 400 uglevod
z = 100 yogʻ
3) 200 • 17,6 = 3520 kj
Javob: A) 3520
59. Botir bir sutka davomida qabul qilgan ovqati ratsionida yog‘ va oqsilning miqdori
teng, uglevod miqdori oqsil miqdoridan 4,5 marta ko‘p. To‘qima va organlar hayotiy
jarayonlarining normal o‘tishi va ish bajarishi uchun 2548 kkalni tashkil etgan bo‘lsa,
uning ovqat ratsionidagi uglevodning (a) miqdorini (gramm) va yog‘ning
parchalanishidan hosil bo‘ladigan energiya (b) miqdorini (kkal) aniqlang.
A) a – 540; b – 1116 B) a – 360; b – 744 C) a – 500; b – 1216 D) a – 640; b –
2116
Yechimi
1 — Usul
Oqsilni gramini x bilan belgilaymiz.
Shunda yogʻ ham x.
Uglevod 4,5x.
Toʻqima va organlar hayotiy
jarayonlari uchun energiyaning 2/3
qismi ketadi.
1) 2548•1,5=3822 bu umumiy
energiya
2) 4,1x + 9,3x + (4,5x)4,1 = 3822
x = 120
3) 120•4,5=540
4) 120•9,3=1116
2 — Usul
1) Oqsil - x
Uglevod - y
Yogʻ - z
2) 4,1x + 9,3z + (4,1y) = 3822
x = z
y / x = 4,5
x = 120 oqsil
y = 540 uglevod
z = 120 yogʻ
3 — Usul
1) Oqsilni 100 gramm deb qabul qilib
olaman shunda yogʻ ham 100 g chunki
ogʻirligi teng deyilgan. Uglevod esa
450 gramm (100•4,5)
2) 100 • 4,1 = 410 kkal
450 • 4,1 = 1845 kkal
100 • 9,3 = 930 kkal
3) 410 + 1845 + 930 = 3185
4) Oqsil 100 g boʻlganda umumiy
3185 kkal energiya chiqarkan bizda
esa 3822 bor
3185 kkal ------- 100 g oqsil
3822 kkal ------- x = 120 g
3185 ------- 450 g uglevod
3822 ------- x = 540 g
3185 ------- 100 g yogʻ
38222 ----- x = 120 g
Javob: A) 540 ; 1116
60.Temurning tana massasi 70 kg bo'lib, bir kunlik iste'mol qilgan uglevodidan
hosil bo'lgan jami energiya 2050 kkalga teng. Ozuqadagi kunlik oqsil va yog'
miqdori teng bo'lib, uglevod miqdori ulardan 2,5 martta ko'p. Ovqat hazm qilishga
va bir kecha kunduzda bajarilgan ishga sarflangan energiya miqdorini aniqlang.
A) 1710 B) 3390 C) 3930 D) 1680
Yechimi
1) 2050 / 4,1 = 500 g uglevod
2) 500 / 2,5 = 200 g oqsil va yog'
Oqsil va yoʻgʻ miqdori teng.
3) 200 / 2 = 100
4) 100 • 4,1 = 410 kkal oqsil
5) 100 • 9,3 = 930 kkal yog
6) 2050 + 930 + 410 = 3390 jami energiya 70 kg uchun asosiy modda
almashinuvini taminlashga sarflanadiga energiya 1680 kkal
7) 3390 - 1680 = 1710 kkal Javob: A) 1710
61.Komilning ovqat ratsionida oqsil, yogʼ va uglevodning umumiy miqdori 700 g
bo‘lib, oqsildan ajralgan energiya 410 kkal ni tashkil etadi. Agar ovqat tarkibidagi
yog‘dan hosil bo‘lgan energiya oqsilning parchalanishidan hosil bo'lgan
energiyadan 520 kkal ga ko‘p bo‘lsa, bir kecha-kunduzda hosil bo‘lgan jami
energiyaning qanchasi (kkal) ertalabki ovqatlanishdan hosil bo'lgan? (Ratsional
ovqatlanishning yuqori foiziga amal qilingan)
A) 1017 B) 1356 C) 678 D) 508,5
Yechish
1) 410 / 4,1 = 100 g oqsil 2) 410 + 520 = 930 kkal yogʻdan ajralgan energiya
3) 930 / 9,3 = 100 g yogʻ 4) 700 - 200 = 500 g uglevod
5) 500 • 4,1 = 2050 kkal 6) 410 + 930 + 2050 = 3390
Ertalabki ovqat bir kecha kunduzgi ovqat kaloriyasining 25 - 30 % ini tashkil
qiladi.
7) 3390 • 0,3 = 1017 Javob: A) 1017
62.Boldir muskullari 1 minut ish bajarganda 20 kj energiya sarflasa 22 minut ish
bajarashi uchun qancha qancha glukoza sarf boʼladi.
Yechish
1) 1 minut --------- 20 kj
22 minut ------ x = 440 kj 2) 1 g uglevod ------- 17,6 kj
25 = x ------------- 440 kj
Javob: 25 gramm
63.Temurning ertalabki nonushtasidan xosil boʻlgan jami energiya 3103 kj ga teng.
Temurning nonushtasida oqsil va yogʻ miqdori teng, ularning yigʻindisi esa uglevod
miqdoridan 20 gr kam boʻlsa, nonushtadagi jami oqsil, uglevod va yogʻ miqdorini
(g) aniqlang
A) 110 B) 100 C) 140 D) 130
Yechimi
Oqsilni massasi – x Yogʻ ham - x Uglevod - 2x+20
17,6x+38,9x+(2x+20)17,6=3103
x = 30
Oqsil va yogʻ 30 g dan Uglevod - 80 g Jami: 80 + 30 + 30 = 140 g
Javob: C) 140
64.Glukoza parchalanganda 9320 kj issiqlik energiyasi ajraldi. Glukozani hosil
qilish uchun 120 molekula H ni koʻchuruvchi organik birikma sarflandi.
Glukozaning necha foizi toʻliq parchalanmagan.
A) 30 % B) 40 % C) 60 % D) 70 %
Yechimi
1) 12 ta H(OB) --- 1 mol glukoza
120 ---------- x = 10 mol glukoza
2) toʻliq parchalanish - x
chala parchalanish - y
3) x + y = 10
1280x + 120y = 9320
x = 7 y = 3
3) 3 / 10 = 0,3 yoki 30 % Javob: A) 30
65. O’rta hisobda skelet muskullari 30 kg bo’lgan odamning bir kecha-kunduzda
iste’mol qilgan ovqatidan hosil bo’lgan energiya 5244 kkalni tashkil etsa, shu
odamning ovqatdagi oqsildan hosil bo’lgan energiyaning hammasi asosiy moddalar
almashinuvini ta’minlash uchun sarf bo’ldi. Agar ovqatdagi yog’ va uglevod teng
miqdorda energiya hosil qilgan bo’lsa ovqat tarkibidagi lipaza tomonidan
parchalangan organik moddaning massasini aniqlang
A) 420 B) 185,2 C) 200 D) 210
Yechimi
Asosiy moddalar almashinuvini ta’minlash uchun sarflanadigan energiya miqdori
bu odam tana massasining har bir kilogrami uchun bir soatda 1 kkal energiya
sarflanishidan keltirib chiqariladi.
1)1680 / 70 kg = 24 kkal bu bir kunlik asosiy moddalar almashinuvi.
Skelet muskullari tana massasining 40% ni tashkil etadi.
2) 40 % --------- 30 kg
100 % --------- x = 75 kg
75 kg • 24 kkal = 1800 kkal.
Asosiy moddalar almashinuvini ta’minlash uchun sarflangan 1800 kkal oqsildan
ajralgan bo'lsa qolgani yog' va uglevodga toʻgʻri keladi va ular esa teng miqdorda
energiya hosil qilgan deyilgan.
3) 5244 - 1800 = 3444 kkal. 4) 3444 : 2 = 1722 kkal.
Demak, yog' va uglevodning har biri 1722 kkal dan energiya hosil qilgan.
Lipaza fermenti yog'larni parchalaydi.
9,3 kkal -------- 1 g
1722 kkal ------ x = 185,2 g ✓ Javob: B) 185,2
66.2-bosqichda 480 kj energiya issiqlik energiyasi sifatida tarqalsa, 3-bosqichda
ATF da to’plangan energiya (a) va xloraplastda qancha molekula ATF hosil bo’lgan
(b) aniqlang.
A) a-5760, b-2280 B) a-6400, b-3200 C) a-5760, b-4320 D) a-6400, b-4460
Yechimi
1-bosqichda energiya 100 % issiqlik koʻrinishida tarqaladi.
2-bosqichda 2 ta ATF va 200 kj energiya chiqadi. Shundan 120 kj (60%) i issiqlik
koʻrinishida, 80 kj (40%) i ATF bogʻlarida toʻplanadi.
3-bosqichda 36 ta ATF va 2600 kj energiya chiqadi. Shundan 1440 kj energiya
ATF bogʻlarida 1160 kj energiya issiqlik sifatida tarqaladi.
3- bosqich mitoxondriyada kechadi. Xloroplastda ATF mitoxondriyaga nisbatan 30
marta koʻp hosil boʻladi.
1) 120 --------- 1440
480 -------- x = 5760
2) 1440 ---------- 36 ATF
5760 --------- x = 144 ATF
3) 144 • 30 = 4320 Javob: C) 5760, 4320
67.Fotosintez jarayonida 40 mol suv parchalandi. Nomaʼlum unum bilan ajralgan
glukoza toʼliq parchalanishi hisobiga 57 ta ATF hosil boʼldi. Shu jarayonlarda
nechta ATF sarflangan. ATF ni hosil boʼlish unumini toping.
A) 30 mol ATF; 90% B) 60 mol ATF; 45% C) 30 mol ATF; 15% D) 80
mol ATF; 55%
Yechimi
1) 24 H²O ----------- 18 ATF
40 H²O ------- x = 30 ta ATF
2) 38 ATF -------- 1 mol glukoza
57 ATF -------- x = 1,5 mol
glukoza
3) 1 mol glukoza ------- 18 ATF
1,5 mol --------------- x = 27 ATF
4) 30 --------- 100%
27 --------- x = 90%
Javob: A) 30; 90%
68.Energiya almashinuvining uchinchi bosqichida 72 ta ATF hosil bo’ldi. Ushbu
energiya almashinuvining barcha bosqichlanda jami ATF da to’plangan energiyaga
teng miqdorda energiya odam tanasida ertalabki nonushtadan so’ng hosil bo’lsa uning
qanchasi tana harorati doimiyligini ta’minlash uchun sarflanadi?
A) 2026,66 B) 3040 C) 1520 D) 1013.33
Yechimi
Energiya almashinuvida 2 ta bosqichda 1520 kj energiya ATF ni makroergik
bogʻlarida toʻplanadi. 3-bosqichda 36 ta ATF chiqadi.
1) 36 ---------- 1520
72 --------- x = 3040
Energiyaning 1/3 qismi tana harorati taʼminlash uchun sarflanadi.
2) 3040 : 3 = 1013,33 Javob: D) 1013,33
69.Uglevod parchalanishining 3-bosqichida 612 mol ATF hosil bo’ldi. 2 va 3
bosqichlarda jami qancha issiqlik energiyasi ajralgan.
A) 21760 B) 10880 C) 20614 D) aniq emas
Yechimi
2-bosqichda 2 ta ATF chiqsa, 3-bosqichda 36 ta ATF ajraladi.
3-bosqichda 612 ta ATF ajralgan boʻlsa 2-bosqichda
36 --------- 2
612 ----- x = 34 ta ATF
2-bosqichda 2 ta ATF hosil boʻlganda 120 kj issiqlik energiyasi ajraladi
2 ------ 120 kj
34 ----- x = 2040 kj
3-bosqichda 36 ta hosil boʻlganda 1160 kj issiqlik energiyasi ajraladi.
36 ------- 1160
612 ----- x = 19720 kj. 2040 + 19720 = 21760 kj Javob: A) 21760
70. Anvarning yoshi 19 da bo'lib, buyrak nefronlari orqali siydik uzluksiz filtirlanishi
natijasida 10 soatda 100 mingta nefronlarda qancha birlamchi siydik filtrlanishini
toping. (tinch holatda)
A) 0,502 litr B) 1,28 litr C) 2,08 litr D) 3,12 litr
Yechimi
Buyraklar juft organ boʻlib, har birida 1 mln dan nefron bor. Bir kecha kunduzda
buyraklarda 100 litr birlamchi siydik hosil boʻladi.
24 ---------- 100 litr