№1– maʼruza «Energotexnologiya» fanining kelib chiqishi va rivojlanishi Reja: «Energotexnologiya» fanining kelib chiqishi va rivojlanishi

№ 1– maʼruza «Energotexnologiya» fanining kelib chiqishi va rivojlanishi

Reja:

1. «Energotexnologiya» fanining kelib chiqishi va rivojlanishi

2. «Energotexnologiya» fanining mazmuni va mohiyati

Tayanch soʼz va iboralar, ularning izoxi

• Energotexnologiya - bu issiqlik resurslarini tejash xamda, material va issiqlik

boʼyicha deyarli chikindisi boʼlmagan ishlab chiqarishni yaratish maqsadida

berilgan ishlab chiqarishdagi texnologik va energetik jarayonlarning oʼzaro

bogʼlanish qonuniyatlarini oʼrgatuvchi energetikaning bir qismidir.

• Yoqilgʼi - maьlum bir miqdordagi issiqlikni olish uchun yondiriladigan

yonuvchi moddadir.

• Ekzatermik jarayon - issiqlik chiqishi bilan boradigan jarayon.
• Endotermik jarayon - issiqlik yutiliщi bilan boradigan jarayon.

«Energotexnologiya» fanining kelib chiqishi va rivojlanishi

• Jadallashtirilgan texnologiyaga utishda maxsulot sifat kursatkichlarini usishiga eʼtibor karatiladi. Olinadigan maxsulotning bir birligiga sarflanadigan issiklik-energetik resurslar xam bu kursatkichlar katoriga kiradi. Jarayon jadallashtirish natijasida maxsulotni ishlab chiqarishni «xarkancha kiymatga tushsa» xam kupaytirishga intilish solishtirma energiya sarfiyotini oshib ketishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun jadallashtirilgan jarayonlarni ishlashda jadal ishlaydigan reaktor va massa almashtirgich apparatlar qatorida energiyani tejovchi texnologiyalarni xam qullash zarur buladi.

Texnologiya rivojlanishining

• - maxsulotni ishlab chikarish usullarining ishlanmasini yaratish asosiy

masalalardan xisoblanadi

• maxsulot sifatini yaxshilash, materiallar sarfini tejash, apparatlar unumini
• oshirish kabi masalalar xal kilinadi.
• energetik resurslar sarfini tejash,
• nixoyat yaxlit iktisodiy kriteriylar buyicha jaraenni optimallashtirish

muammosi vujudga keladi.

«Energotexnologiya» fanining mazmuni va mohiyati

• “Energotexnologiya” fanining zimmasida – boʼlajak mutaxassislarga texnalogik obʼektlarda issiqlikni generatsiya qilish, energotexnalogik kombinatsiyalash, issiqlik sxemalarini muvofiqlashtirish, ikkilamchi energiya resurslaridan toʼgʼri foydalanish jarayonlarining energetik effektini baxolash va issiqlik yoʼqolishini kamaytirish kabi vazifalar mavjud.
• Ushbu kursni oʼrgansh asosan fizika, amaliy matematika, noorganik, organik va fizikaviy kimyoviy texnalogiyaning jarayonlari ia uskunalari kabi umumtexnik fanlarga tayanadi.

Yangi texnologik sxemalar, yangi aralashmalarni ajratish usullari, yangi tipdagi kimeviy reaktorlar va issiklik almashtirgich apparatlar, yangi katalizatorlar va absorbentlar, texnologik jaraenlarni jadallashtirish usullari kabilarni yaratish uchun ilmiy-tadkikot ishlarini yunalishini tanlashda termodinamik taxlil asos buladi. Oddiy usullardan tortib, (issiklik almashtirgichlarning sirtini kupaytirish singari) to eng muxim uzgartirishlarni texnologiyaga kiritishgacha qaytmaslik va anik kimeviy, massa almashinuv va issiklik almashinuv jarayonlarida tula termodinamik taxlil energetik sarfiyotlarni kamaytirishning turli texnik yullarini topishga imkon beradi. Xozirgi kunda past energiya sarfiyotli, kup komponentli arlashmalarni tozalash sxemasining nazariyasi va tejamli ishlab chikarish usullari yaratilgan va turli variantlardan iborat sxemalar ishlab chiqilgan.

Yangi texnologik sxemalar, yangi aralashmalarni ajratish usullari, yangi tipdagi kimeviy reaktorlar va issiklik almashtirgich apparatlar, yangi katalizatorlar va absorbentlar, texnologik jaraenlarni jadallashtirish usullari kabilarni yaratish uchun ilmiy-tadkikot ishlarini yunalishini tanlashda termodinamik taxlil asos buladi. Oddiy usullardan tortib, (issiklik almashtirgichlarning sirtini kupaytirish singari) to eng muxim uzgartirishlarni texnologiyaga kiritishgacha qaytmaslik va anik kimeviy, massa almashinuv va issiklik almashinuv jarayonlarida tula termodinamik taxlil energetik sarfiyotlarni kamaytirishning turli texnik yullarini topishga imkon beradi. Xozirgi kunda past energiya sarfiyotli, kup komponentli arlashmalarni tozalash sxemasining nazariyasi va tejamli ishlab chikarish usullari yaratilgan va turli variantlardan iborat sxemalar ishlab chiqilgan.