1 ma`ruza. Kirish. Hayot faоliyati хavfsizligini ta`minlash asоslari

Halqaro terrorizm - bir davlat hududi doirasidan tashqariga chiqadigan
terrorizmdir. Bu odamlarning behuda halok bo'lishiga olib keluvchi, davlatlar va
ularni rasmiy vakillarining normal diplomatik faoliyatini buzuvchi hamda halqaro
aloqalar va uchrashuvlarni, shuningdek, davlatlar o'rtasida transport va boshqa
aloqalarni amalga oshirishni qiyinlashtiruvchi halqaro miqyosdagi ijtimoiy havfli
harakat va qilmishlar yig'indisidir. Halqaro terrorizm XX asrning 60 - 70 yillariga
kelib o'zini yaqqol namoyon qildi: dastlab turli davlatlardagi jinoyatchilar, o'z
davlatiga nisbatan ekstremistik ruhdagi guruhlar birlashib, ijtimoiy - iqtisodiy
jihatdan orqada qolayotgan va kam rivojlangan mamlakatlarda harakat ko'rsata
boshladi. Halqaro terrorchilar ayrim davlatlarning rahbarlariga, halqaro miqyosda
obro'ga ega bo'lgan siyasatchilarga chetdan turib suyuqasd uyushtirish, davlat,
transport, aloqa va milliy havfsizlik tizimini ishdan chiqaruvchi portlashlar va
harakatlar sodir etish, transport vositalari, jumladan samolyotlarni olib qochish
bilan shug'ullana boshladilar. 80 yillarga kelib halqaro terrorizm yanada jiddiy tus
oldi.

Halqaro terrorizm o'zining yovuz niyatlarini turli terroristik
 
harakatlari bilan amalga oshiradi. Jumladan:
 
mustaqil davlatlar chegarasini buzish orqali amalga oshirish;
diniy ekstremistik guruhlar tomonidan sodir etish;
ekstremistik guruhlar tarkibida qo'poruvchilik harakatlari bo'yicha horijlik
yo'rig'chilarning qatnashishi;
ekstremistik guruh a'zolarining boshqa davlatlar hududida tashkil etilgan
mahsus lagerlarda tayyorgarlik ko'rish;
tayyorgarlik ko'rish va qo'poruvchilik sodir etishda, horijiy davlatlar va
ekstremistik uyushmalar yordamida halqaro tus olgan noqonuniy qurol - yaroq
savdosi va narkobisnesdan keladigan manbalardan foydalanish;
Bulardan ko'rinadiki, halqaro terrorchilar tomonidan sodir etilayotgan
jinoyatlarning ijtimoiy havflilik darajasi ortdi. Terrorchilar qo'liga yadroviy,
kimyoviy, biologik va zamonaviy hujumkor qurollarning tushib qolish havfi
kuchaydi.

Bularning hammasi jahon jamoatchiligini qattiq tashvishlantirib qo'ydi.

1977 yilda katta "ettilik" davlatlari rahbarlarining Bonn (GFR) shahridagi
uchrashuvida halqaro terrorizmga qarshi kurash to'g'risida bayonot qabul qilindi.
Halqaro terrorizmning oshib borayotgan havfi va unga qarshi kurash masalalari
oliy darajadagi keyingi barcha uchrashuvlarning asosiy mavzusi bo'lib keldi.
Chunki halqaro terrorizm bir tizimga birlashib harakat qila boshladi.

Ular safida turli davlat, millat vakillari, diniy ekstremistik ruhdagi
shahslar, narkobiznes va qurol - yaroq savdosidan foyda ko'ruvchi jinoiy to'dalar,
yollanib hizmat qiluvchilar paybo bo'ldi. Halqaro terrorchilik va ekstremistik
markazida razil jinoyatchilarni tayyorlaydigan mahsus lagerlar ochildi. Halqaro
terrorchilar aholini, hususan, dindorlar va yoshlarni davlatga, davlat tashkilotlariga

---

qarshi qo'yishga hamda hokimiyatga qarshi muqolifatni shakllantirishga harakat
qildi.

O'zbekiston Respublikasi o'z mustaqilligining dastlabki yillaridan boshlab
terrorizm va ekstremizmning har qanday ko'rinishiga qarshi qat'iyat bilan kurashib
kelmoqda. O'zbekiston Respublikasi halqaro terrorizm ko'rinishlariga qaratilgan
ko'plab halqaro bitimlarning: "havo kemalarini qonunga hilof ravishda egallab
olishga qarshi kurashish to'g'risida‘gi 1970 yilda Gaaga konvetsiyasining; "Fuqaro 
aviatsiyasining havfsizligiga qarshi kurash to'g'risida‘gi 1971 yildagi Monreal 
Konventsiyaning; "Halqaro himoyadan foydalanuvchi shahslar, masalan
diplomatik agentlarga qarshi jinoayatlarning oldini olish va jazolash to'g'risida‘gi 
1973 yildagi konventsiyaning; "Terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurash
to'g'risida‘gi va boshqa konventsiyalarning ishtirokchisi hisoblanadi. 2004 yildan 
Toshkentda Shanhay hamkorlik Tashkiloti (ShHT)ning mintaqaviy aksilterror
tuzilmasi ijroiya qo'mitasi faoliyat ko'rsata boshladi.