1 ma`ruza. Kirish. Hayot faоliyati хavfsizligini ta`minlash asоslari

Mehnat muhofazasiga oid tadbirlarni rejalashtirish 
Mehnat muhofazasiga oid hamma ishlar oldindan tuzilgan reja asosida amalga 
oshiriiadi. Buning uchun mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura choratadbirlari rejasi tuzilishi kerak. 
Nomenklatura chora-tadbirlari rejasi 
kasabauyushmasi qo‗mitasi bilan kelishilgan holdakorxona ma‘muriyati 
tomonidan tuziladi. Unda ushbu korxonada mehnat sharoiti, kasb kasalliklari va 
o‗z korxonasiga inson organizmga ta‘sir qiluvchi zaharli omillarning mavjudligi 
asos qilib olinadi. Nomenklatura chora-tadbirlari rejasiga bajarilishi lozim bo‗lgan, 
ish sharoitini yaxshilashga olib keladigan chora-tadbirlar kiritilishi lozim. Ular 
quyidagicha bo‗lishi lozim: 
1. Baxtsiz hodisalarning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar. Bunga 
qo‗shimcha himoyalovchi va muhofaza qiluvchi to'siq qurilmalarni o‗rnatish, 
muhofaza qilishning avtomatik turkumiarini qo‗liash, masofadan turib 
boshqariladigan asboblarni joriy qilish, ogohlantirish tizimlari, jarayonlarni 
mexanizatsiyalash va boshqalar kiradi. 
2. Kasb kasalliklarini kamaytiradigan chora-tadbirlar. Bunga ishchiiarga har xil 
zararli ta‘sir qiladigan moddalardan muhofaza qiluvchi moddalar hamda 
moslamalar tayyorlash va qo'liash, havo almashtirish tizimlarini o‗rnatish, eski 
turlarini qayta jihozlash, zamonaviy ishlab chiqarish jihoz-dastgohlardan 
foydalanish, havo haroratini, tarkibini kuzatadigan asboblarni o‗rnatish va 
boshqalar misol bo'ladi. 
3. Ish sharoitini yaxshilashga qaratilgan chora-tadbirlar. Bunga ish joylarini 
yoritish, sanitariya-maishiy xizmat ko‗rsatish xonalari holatini yaxshilash, maxsus 
kiyim, bosh vaoyoq kiyimlari bilan o‗zvaqtidata‘minlash, mehnatni muhofaza 
qilish xonalarini, ko'rgazmali qurollarni tashkil qilish va boshqalar kiradi. 
Nomenklatura chora-tadbirlari ishlovchilarning ish bitimiga kiritilganligi va 
ishchilarning umumiy majlisida tasdiqlanganligi sababli, bu tadbirlar korxona 

---

ma‘muriyati tomonidan bajarilishi shart hisoblanib, uning bajarilishi haqida 
ma‘muriyat ishchiiarga axborot berib turi?hi kerak. Nomenklatura choratadbirlariga sarflanadigan mablag‗ 
korxonamng asosiy fondidan ajratilib, bu 
mablag‗lar faqat shu sohalarga ishlatilishi lozim. Aks holda ma‘muriyat qonun 
oldida javob beradi. Mablag‗larni sarflash kasaba uyushmasi tomonidan nazorat 
qilinadi. Bundan tashqari, korxona har yili yuqori tashkilotga amalga oshirilgan 
tadbirlar va mablag‗lar sarfi to‗g‗risida hisobot berib turishi talab etiladi.