1-ma’ruza кirish. Mmn fanining qisqacha tarixi. Asosiy tushunchalar va belgilar

1-MA’RUZA Кirish. MMN fanining qisqacha tarixi. Asosiy tushunchalar va belgilar

Ma'ruza rеjasi

 

1. «Mеxanizm va mashinalar nazariyasi» fanining umumiy holatlari.

2. Mashinaning blok-sxеmasi.

3. Mashina turlari.

4. Mеxanizmlarning tuzilishi.

5. Kinеmatik juftlar tasnifi.

Zamonaviy talablarga javob beradigan mexanizm va mashinalar yaratish vaqt talabidir. Uni hal qilish fundamental va amaliy fanlarning yutuqlarisiz bajarib bo‘lmaydi. Mashina va mexanizmlar talabalar uchun matematika bilan mexanika orasidagi ko‘prik vazifasini o‘taydi. Bu fanda matematika fanining oxirgi yutuqlariga asoslanib kinematika, dinamika va mexanizmlar sintezi muammolarini EHM yordamida hal qilinadi.

Zamonaviy talablarga javob beradigan mexanizm va mashinalar yaratish vaqt talabidir. Uni hal qilish fundamental va amaliy fanlarning yutuqlarisiz bajarib bo‘lmaydi. Mashina va mexanizmlar talabalar uchun matematika bilan mexanika orasidagi ko‘prik vazifasini o‘taydi. Bu fanda matematika fanining oxirgi yutuqlariga asoslanib kinematika, dinamika va mexanizmlar sintezi muammolarini EHM yordamida hal qilinadi.

Shunday qilib «Mexanizm va mashinalar nazariyasi» fani mashina va mexanizmlar harakatini nazariy tomondan talqin qilib beradi.

Insoniyat o‘zining rivojlanish ibtidosidan boshlab oddiy mexanizmlar yarata boshlagan. Masalan, Leonardo da Vinchi (1452-1519) birinchi bo‘lib to‘qimachilik dastgohlarini, bosmaxona va yog‘ochni qayta ishlovchi mexanizmlarni yaratdi.

Italiyalik shifokor va matematik D.Кardon (1501-1576) tegirmon va soat mexanizmlarini yaratdi.

Fransuz G.Amonton (1663-1705) va Sh.Кulon (1736-1806) jahonda birinchi bo‘lib ishqalanish kuchini aniqlash yo‘llarini ko‘rsatdilar.

«Mexanizm va mashinalar nazariyasi» fan sifatida rivojlanishiga akademik I.I.Artobolevskiy (1905-1977) katta hissa qo‘shdi.

• «Mexanizm va mashinalar nazariyasi» fan sifatida rivojlanishiga akademik I.I.Artobolevskiy (1905-1977) katta hissa qo‘shdi.
• O‘zbekiston Respublikasida «Mexanizm va mashinalar nazariyasi» fanining rivojiga akademiklar M.T.O‘rozboyev, X.X.Usmonxodjayev va ularning ko‘p sonli shogirdlari katta hissa qo‘shdilar. Masalan, professorlar G’.Sh.Zokirov, Sh.U.Raxmatkariyev, A.D.Djurayev, Sh.P.Alimuxamedov, R.I.Кarimov va boshqalar.
• Bu ishlar ichida paxtachilik kompleksiga kiruvchi mashinalar nazariyasi va birinchi navbatda paxta terish mashinalari ishchi apparatining yaratilishi tahsinga loyiqdir.
• Toshkent davlat texnika universiteti “Materiallar qarshiligi, mexanizm va mashinalar nazariyasi” kafedrasida qilingan ishlardan asosiylaridan biri yangi zamonaviy texnika va texnologiyalarga asoslangan darsliklar yaratishdan iboratdir. Bu darsliklarda zamonaviy mexanizmlar va ularni hisoblashda EHM dan foydalanish uchun dasturlar keltirilgan.