1-ma’ruza masalalarni kompyuterda yechish bosqichlari reja: Muammoning qo‘yilishi. Masalalarning tahlili

Berilgan: 
h
s 
= 3 m 
h
k
= 2 m 
R = R
s 
= R
k 
=1 m 
_________________________ 
Formula: 
V
s
=πR
2
h
s
𝑉
𝑘
=
1
3
𝜋𝑅
2
ℎ
𝑘
𝑉 = 𝑉
𝑠
+ 𝑉
𝑘
= 𝜋𝑅
2
ℎ
𝑠
+
1
3
𝜋𝑅
2
ℎ
𝑘
𝑉 = 𝜋𝑅
2
(ℎ
𝑠
+
1
3
ℎ
𝑘
)
Yechim: 
𝑉 = 𝜋𝑅
2
(ℎ
𝑠
+
1
3
ℎ
𝑘
) = 
= 3,14 ∙ 1 ∙ (3 +
2
3
) = 11,51
 
Topish kerak: 
V - ? 
Yuqoridagi masalaning yechilishini tahlil qilish jarayonida, ular quyidagi 
bosqichlardan iborat ekanligini ko`rish mumkin: 
1. Har bir masalada avval masalaning qo‘yilishi,ya’ni masalada berilgan 
boshlang‘ich kattaliklar va masalaning maqsadi (topilishi kerak bo`lgan 
natijaviy kattaliklar) aniqlanadi. 
2. Masalani yechish uchun zarur bo`lgan formulalar, ya’ni matematik 
munosabatlar hosil qilinadi. 
3. Masala yechimidagi amallarni (formulalarni, munosabatlarni) bajarish 
ketma-ketligi aniqlanadi. 
4. Natijalar olinadi va tahlil qilinadi. 
Yuqorida keltirilgan turdagi masalaning yechimini kompyuterda 
yechishini amalga oshirish uchun qo‘shimcha qilib masalani kompyuter 
tushunadigan tilga o‘tkazish va kompyuter xotirasiga kiritish kabi bosqichlarni 

---

kiritish mumkin. Quyidagi jadvalda masalalarni kompyuterda yechish 
bosqichlarini ko’rish mumkin: 
Birinchi bosqich 
Masalaning 
qo‘yilishi 
Masalaga mos boshlang‘ich qiymatlar va natijaviy 
kattaliklar aniqlanadi. 
Ikkinchi bosqich 
Masalaning 
modelini tuzish 
Masala ko‘rilayotgan sohaning ilmiy yutuqlaridan kelib 
chiqib matematil munosabatlar orqali ifodalanadi.