1-M’aruza mavzu: Hayot faoliyati xavfsizligini ta’minlash asoslari. Reja

Nazorat savollari:

1. 
   Mehnatni muhofaza qilishda bino va inshootlarga bulgan xavfsizlikning qanday talablari mavjud?
   
2. 
   Mehnatni muhofaza qilish muammolarini hal etishning asosiy yo‘llarini tushuntring.
   
3. 
   Mehnat xavfsizligi ishlarini tashkil etishdagi mutaxassis va rahbar shaxslarning huquq va vazifalarini tushuntring.
   
4. 
   Avtomobil yo‘llarini qurish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash va saqlashda yo‘l tashkilotlaridagi ishchilar mehnatini muhofaza qilish qanday tashkillashtriladi?
   

4-MA’RUZA
Mavzu: Avtomobil yo‘llari va yo‘l inshootlarini qurish, rekonstruksiyasi va ekspluatatsiya qilishda xavfsizlik texnikasi.

Reja

1. 
   Avtomobil yo‘llari va yo‘l inshootlarini qurish, rekonstruksiyasi, ekspluatatsiya qilish va harakat xavfsizligini ta’minlashda xavfsizlik texnikasi asoslari.
   
2. 
   Avtomobil yo‘llarini qurishda xavfsizlik texnikasining umumiy talablari. Tayyorgarlik ishlarini bajarish, yo‘l poyini qurishda xavfsizlik texnikasi.
   
3. 
   Asfaltbeton va sementbeton qoplamalarini qurishda xavfsizlik texnikasi.
   
4. 
   Ko‘priklar, tonnellar va yo‘lo‘tkazgichlarni qurishda xavfsizlik texnikasi.
   

Bu ishlarni bajarishda maxsus mashinalardan foydalaniladi (Katta toshlar va beton bo‘laklaridan) tashqari. Bu ishlarni bajarish uchun traktor va avtokranlar kerak bo‘ladi. Xarsang toshlarni yuklash qazib olishni engilatish uchun oldidan maydalab olinadi.

Daraxtlarni kesishda er yuzasidan 3-5 sm yuqoridan kesish kerak. Chakalakzorlarni kesishda ishlatildigan mashinani (kustorez) shu mashina tomonga qiyshagan daraxtlarni kesish mumkin emas, shuningdek botqoqlik joylardan xam ishlatib bo‘lmaydi. Agarga 2 ta mashina ishlalyotgan bo‘lsa ularning oralik masafasi 40-50 m tashkil etish kerak, ishlayotgan ishchilar mashinalar oldiga 25-30 m masofaga yaqshilashmasligi kerak.
- Shuningdek ombarlar qurish mashina va mexanizmlar saqlanadigan joylar xam xavfsizlik meyorlari talablariga javob berishi kerak.
- Gruntlarni yumshatishda yumshatish mashinasi (rыxlitel) va frezadan foydalaniladi. Bu ishlarni bajarishdan texnikalarni ishlatishdagi umumiy qoidalarni bajarish kerak. Xamda (kanata blochnыy) mexanizmning bloklari va trossining sozligi va mastahkamligiga katta etibor berish kerak. Bu mashinalar ishlayotganda ishchilarni mexanizmlar ramalarida turish qa’tiyan man qilinadi.
- Frezani ishlatishda olindan bu mashina o‘rtadigan trassani daraxt to‘nkalari, xarsang toshlar va beton bo‘laklaridan tozalanishi shart.
- Yo‘l poyini qurish.
Yo‘l poyini qurishda buldozer, avtogreyder, greyder-elevator, ekskovator, skreper va transport vositalaridan foydalaniladi. Gruntlarni zichlashda xar xil katoklar, ekskovator va traktorlarga o‘rnatilgan zichlash plitalaridan foydalaniladi. Er ishlarini bajarishda er ostida (kabel va truboprovodlar) bor joylardan boshlash kerak bu ishlar maxsus tashkilotlarning ruxsati bilan bajariladi. Shuning uchun bu ishlarni bajarishda nazoratning barcha turlari kuchaytiriladi va ishchilarga qo‘shimcha Yo‘riqnoma o‘tkaziladi.
- Elektr kabellari, yuqori bosimli vodoprovod va gazoprovod o‘tgan toylarda metal asboblar (lom, kirka, lopata, temir pona) ishlatish mumkin emas chunki ular kabel va quvurlarga ziyon etkazishi mumkin.
- Agarga ish jaroyonida loyixada qo‘rsatilmagan sun’iy inshootlar, Elektrokabeli, quvurlar uchrab kolsa darxol ishni to‘xtatab ularni moxiyatini aniqlash zarur.
- Agarda ish jaroyonida gaz xidi sezilib qolsa darxol ishni to‘xtatab ishchilarga shaxsiy ximoyalanish buyumlari tarqatilishi va gazning ma’nbasi va zararli tomoni aniqlanmaguncha ish boshlash mumkin emas.
- YO‘l ko‘tarmalari va o‘ymalarini bajarishdan oldin suvlarni chiqarib tashlash tizimi bajarishi kerak.
- Chuqurliklar, kotlovanlar va suniy inshootlarni mustaxkamlash qurilmalari xar kuni ish boshlashdan oldin nazorat qilinishi kerak.