1-M’aruza mavzu: Hayot faoliyati xavfsizligini ta’minlash asoslari. Reja

3.1 – MA’RUZA
Mavzu: Avtomobil yo‘llari sohasida mehnatni muhofaza
qilish va uning ahamiyati.


Reja

1. 
   Mehnatni muhofaza qilishda bino va inshootlarga bulgan xavfsizlik talablari.
   
2. 
   Mehnatni muhofaza qilish muammolarini hal etishning asosiy yo‘llari.
   
3. 
   Mehnat xavfsizligi ishlarini tashkil etishdagi mutaxassis va rahbar shaxslarning huquq va vazifasi.
   
4. 
   Avtomobil yo‘llarini qurish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash va saqlashda yo‘l tashkilotlaridagi ishchilarni mehnatini muhofaza qilishni ta’minlash.
   

Bino va inshootlarga bulgan xavfsizlik talablari
Ishlab chikarish binolari va inshootlari KMK 2.09.02-85 «Ishlab chikarish binolari» talablariga muvofik bulishi lozim. Yordamchi binolar va xonalar KMK 2.09.04-98 «Tashkilotlarning ma’muriy va maishiy binolari» talablariga muvofik bulishi lozim.
Nam xonalarda xamda issik utkazuvchi pollarda (betonli, gishtli, plitali va boshkalar) muntazam ishlashga muljallangan ish joylarida yogoch tushamalar va panjaralar yotkizilgan bulishi kerak. Pol tushamalari zararli moddalar, ishlab chikarishdagi kirlar va changlardan yengil tozalanadigan bulishi kerak. Binoga transport vositalarining kirish joylari darvozalar va signal asbob- uskunalari bilan ta’minlangan bulishi lozim. Darvoza tavakalari yopik va ochik xolatida maxsus moslamalar mustaxkam urnatilgan bulishi kerak.
Transport vositalari binoga kirishi uchun darvoza eni foydalanilayotgan transport vositalari eni mikdoridan oshik bulishi kerak. Darvozalarning balandligi transport vositasining balandligidan kamida 0,2 m dan oshik bulishi kerak. Tashkilotlarda binolar va inshootlardan foydalanish xolatini muntazam kuzatish tashkil etilgan bulishi kerak.
Barcha ishlab chikarish binolari va inshootlari bir yilda ikki martadan (baxor va kuzda) kam bulmagan xolda tashkilot raxbari tomonidan tayinlangan komissiya tomonidan texnik kurikdan utkazilishi lozim. Texnik kurik xulosalari, ularda topilgan nuksonlarni bartaraf etish buyicha tadbirlar va muddati kursatilgan dalolatnomalar orkali rasmiylashtirilishi kerak. Xodimlar uchun xavf tugdiruvchi xalokat tusidagi buzilishlar tezda bartaraf etilishi kerak. Xavfli xududlarda ishlab chikarish jarayonlari xalokat bartaraf etilgunga kadar tuxtatib turilishi lozim, shuningdek xizmat kursatuvchi xodimlar xavfsiz joyga kuchirilishi kerak.
Shamollatish va isitish tizimiga kuyiladigan talablar
Shamollatish va isitish KMK 2.04.05-97 «Isitish, shamollatish va konditsionerlash» talablariga muvofik bulishi lozim. Okimli shamollatishlarni tashki xavo tizimidan olish yerdan kamida 2 m balandlikda bajarilishi kerak. Utish joylarida joylashgan isitish jixozlari ruxsat etilgan utish yulaklarining enini kamaytirmasligi kerak. Ish joylarida xavo xarorati yengil jismoniy ishda 21°S, urtacha ogir ishda 17°S va ogir ishda 16°S dan past bulmasligi lozim.Xodimlarning isinishi uchun xonalarda xavo xarorati 22°S dan kam bulmasligi kerak. Isinish xonalarigacha bulgan masofa binolarda joylashgan ish joylaridan 75 m dan, bino tashkarisidagi ish joylaridan esa 150 m dan kup bulmasligi lozim.
Shovqin va tebranishga quyiladigan talablar
Ish joylarida, xonalarda va tashkilot xududida shovkin va tebranishning darajasi SanKvaM 0120-01 «Ish joylarida shovkinning yul kuyilgan darajasining sanitariya me’yorlari», SanKvaM 0122-01 «Ish joylarida umumiy va lokal tebranishning sanitariya me’yorlari», GOST 12.1.003-89 «Shovkin. Umumiy xavfsizlik talablari» va GOST 12.1.012-90 «Tebranma. Umumiy xavfsizlik talablari» talablariga muvofik bulishi kerak.
Ish joylarida shovkin va tebranish darajasini muntazam nazorat kilib turish kerak. Agarda u belgilangan me’yorlardan yukori bulgan xollarda uni pasaytirish uchun kuyidagi tadbirlar kullanishi lozim:

• 
  detallarning zarbali xarakatlarini zarbasiz xarakatlarga, ilgarilama-kaytma xarakatlarni aylanma xarakatlarga uzgartirish;
  
• 
  shovkin chikaruvchi agregat yoki uning ayrim kismlariga shovkinni tusuvchi kobiklar urnatish;
  
• 
  agregatdan chikayotgan aerodinamik shovkinlarga karshi samarali tovush sundirgichlar kullash;
  
• 
  shovkinli uskunalarni (parraklar, kompressor) tusilgan xonalarda yoki sexdan tashkarida joylashtirish;
  
• 
  tebranishni kamaytirish uchun, uning manbalarini (elektr dvigatellar, parraklar va shu kabilar) mustakil poldan va binoning boshka konstruksiyalaridan izolyatsiyalangan poydevorlarda yoki maxsus xisoblab chikilgan amortizatorlarga urnatilishi kerak.