1-ma’ruza payvandlash usullari tasnifi va mohiyati Payvandlash asosiy usullarining tasnifi. Eritib payvandlash va bosim ostida payvandlashning mohiyati Reja

2.1 - rasm. Yoyli-dastakli payvandiash chizmasi:
1 - elektrod o‘zagi; 2 - elektrod qoplamasi; 3 - gaz yoki gaz-shlak himoya; 4 - payvandiash vannasi; 5 - payvand chok; 6 - shlak qoplamasi.

Yoyli-dastakli payvandlash postining jihozlanishi

Bajariladigan ishlarning turiga, buyumning odchamlariga va ishlab chiqarish turiga qarab, payvandchining ish o'rni turlicha tashkil etilishi mumkin. Bu ish o‘rinlari katta o‘lchamli buyumlarni, inshootlarni montaj qiiish (o‘rnatish) yoki tayyorlash uchun muqim payvandlash kabinasidan yoki vaqtinchalik payvandlash postidan iborat bo‘lishi mumkin.
Agar payvandlanadigan buyum katta bo‘lmasa va katta seriyalarda tayyorlansa, u holda ish o‘rni muqim payvandlash kabinalarida tashkil etiladi, bu kabinalarning o‘lchamlari bitta payvandchi uchun kamida 2,0x2,5 m, balandligi kamida 2,0 m bo‘ladi. Kabina havoning tabiiy harakati hisobiga yaxshi shamollatib turilishi kerak. Uning uchun devorlari polgacha 200-250 mm yetmasligi lozim. Eshik o’rniga halqalarda brezent parda osib qo'yiladi. Kabinaning devorlari o‘tga chidamli materialdan, ko‘pincha metaldan yasaladi. Ichkari tomondan devorlarga o'tga chidamli qoplama yoki ochiq rangli bo‘yoq surtiladi. Bu ranglar yaltiramaydi va xira sirt hosil qiladi. Havoni umumiy va mahalliy usulda shamollatish majburiy. Kabinada payvandlash yoyini ta’minlash manbayi, unga ta’minlash elektr tarmog‘ini ulash uchun biriktirgich- ajratgich yoki magnitli yurgizib yuborgich o‘rnatiladi. Agar payvandlash o’zgartkichdan foydalaniladigan bo‘Isa, uni kabinadan tashqarida, ovoz o'tkazmaydigan xonada crnatiladi.
Payvandlash postlariga o'zgaruvchan tok maxsus transfor- mator-lardan, o‘zgarmas tok esa o'zgartirgich va to‘g‘rilagich- lardan beriladi.

2. 
   a rasmda o’zgaruvchan tok bilan elektr yoy yordamida (qo’I bilan) payvandlash postining prinsipial elektr chizmasi,
   
   2. 
      b rasmda esa bunday postning umumiy ko'rinishi ko‘rsatilgan.
      

2. 
   rasm. Yoy bilan dastakli payvandlash postining chizmasi: a, b - o'zgaruvchan tok bilan; d, e - o'zgarmas tok bilan.
   

220 yoki 380 V kuchlanishli o'zgaruvchan tok tarmoq (l)dan biriktirgich-ajratgich (2) va saqlagich (3) orqali tok manbayi - payvandlash transformatori (4)ga beriladi. Bu yerda tok yoy hosil bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan 60 - 75 V kuchlanishgacha transformatsiyalanadi va payvandlash simlari (5) orqali qisqich (6) va elektrod tutqich (7) orqali buyum (5)ga beriladi.

d rasmda o'zgarmas tok bilan elektr yoyi yordamida dastakli payvandlash postining prinsipial elektr chizmasi 2.2-e rasmda esa bunday postning umurniy ko’rinishi ko‘rsatilgan. Bis holda fok 220 yoki 380 V kuchlanishli tarmoqdan o'zgartirgichga keladi.
Kabinada chilangarlik asboblari (bolg‘acna, zubilo, qisqich va shu kabiiar) qo'yilgan tokchali dasigoh, elektrodlar uchun zich yopiladigan quti o’rnatiladi, chunk! ba’zan elektrodlar o‘rami olinganidan keyin ikki soatdan ko‘proq ishiatilmaydi. Elektrodlarni qizdirish uchun quritish shkafi yoki quritish o'chog'i zarur bo'ladi, o'chog ni payvandchilar-ning ish hajmiga va payvandlash sharoitiga qarab bir necha post uchun bitta o‘rnatish mumkin. Agar payvandchi yig'ish-payvandlash inoslamasidan yoki pnevmoyuritmali asbobdan foydalanadigan bo’lsa, kabinaga siqdgan havo o‘tkaziladi. Kabinada payvand­chi uchun metal! stol va balandligi bo‘yicha rostlanadigan o‘rindiqli stul turishi kerak.