1-masala: Massasi 10,8 gr bo’lgan metal namunasida alyuminiy moddasining qanday miqdori bor? Yechish

10-masala. Mol nisbati 1:1,5 bo’lgan ⁶³Cu va ^xCu izotoplar aralashmasida mis ⁶³Cu izotopining massa ulushi 39,25 %, mol ulushi esa 40 % ga teng bo’lsa, mis ^xCu izotopidagi neytronlar yadroning necha foizini tashkil etishini hisoblang.
Yechimi: izotoplar aralashmadagi mis ^xCu izotopining nisbiy atom massasini hisoblaymiz.

Demak, mis ^xCu izotopining nisbiy atom massasi 65 ga teng.
2-usul. 63 g mis ——— 39,25 % ni tashkil etsa
x g ——— 100 % ni tashkil etadi

Izotoplar aralashmasining massasi 160,5 grammga teng bo’lsa, unda mis ^xCu izotopining nisbiy atom massasi quyidagicha topiladi:
63+ 1,5∙x=160,5
1,5x= 160,5-63
1,5x=97,5
x= 97,5/1,5
x=65
Demak, noma’lum Cu izotopi massasi 65


III. 5. Yangi tipdagi masalalar va ularni yechish usullari


1-masala. Foiz tarkibi bir xil (C-92,3 %, H-7,7 %) biroq, molekulyar massalari har xil (M₁=26 , M₂=78) bo’lgan ikkita uglevodorodning molekulyar formulasini toping? Javob; C₂H₂; C₆H₆.
Yechish: C: H = 92,3 % : 7,7 %
12 : 1
7,7 : 7,7
1 : 1 (2) va (6)
Demak; massasi 26 ga to’g’ri kelsa bu atsitilen C₂H₂ , massasi 78 ga to’g’ri kelsa benzol formulalalriga to’g’ri keladi.
2-masala. Lyapis AgNO₃ va bertole tuzi KClO₃ qanday kislotalardan hosil bo’lgan. Shu kislotani hosil qilgan oksid tarkibidagi elementlarning massa ulushini toping?
Yechish: AgNO₃ nitrat kislotadan hosil bo’lgan tuz, HNO₃ nitrat kislotani hosil qilgan oksid NO₂ azot (IV)-oksidi dagi azotning massa ulushini toping;
4NO₂ + O₂ + 2H₂O → 4HNO₃ Ag + 2HNO₃ → AgNO₃+NO₂↑+H₂O
NO₂ molekulyar massasi 14+(16∙2)=46
M_{u (N)}=14/46 = 0,3043∙100 % = 30,43 % azot bo’ladi.
KClO₃ qanday kislotadan hosil bo’lgan HClO₃ xlorat kislotadan hosil bo’lgan, Cl₂O₇ tarkibidagi Cl ning massa ulushini toping;
Cl₂O₇ molekulyar massasi 35,5∙2+ 16∙7 = 183
M_{u (Cl)}=71/183 = 0,3879∙100 % = 38,79 % xlor bo’ladi.