1-masala: Massasi 10,8 gr bo’lgan metal namunasida alyuminiy moddasining qanday miqdori bor? Yechish

Yechish: 0,072 0,288 0,072
AlCl₃ + 3 NaOH → Al(OH)₃ + 3 NaCl
0,072 —— x x = 0,216 0,288-0,216=0,072
1 —— 3 NaOH 0,072 mol ortgan.
HBr va H₂ m=p·V m=0,795·11,2=8,904
81x+ 2 (0,5-x) =8,904
81x + 1-2x=8,904 x=0,1 HBr
Hosil eritmaga HBr ni ta’sir etamiz
NaOH + HBr = NaBr + H₂O 0,1-0,072= 0,028 mol ortdi
Al(OH)₃ + 3 HBr = AlBr₃ + H₂O 0,072·78- 0,028\3·78 = 4,9 gr
Demak cho’kmaning massasi 4,9 gr .
3-misol. Kalsiy digidroortofosfat bilan kalsiy gidrofosfat miqdorlari nisbati qanday
bo’lganda, ulardan tayyorlangan aralashmadagi kalsiyning massa ulushi 20% bo’ladi?
Yechish: Bunday masalalar diagonal usuli bo’yicha ishlanadi.
1) Kalsiy digidroortofosfat hamda kalsiy gidrofosfat tarkibidagi kalsiyning foiz
miqdorlarini aniqlaymiz;


2) Aralashtirish qonuniga ko’ra;

3) Aralashtirish qonuniga muvofiq, Ca(H₂PO₄)₂ ning 9,41 g bilan, CaHPO₄ ning 2,91 g o’zaro aralashtirilsa, aralashma tarkibidagi Ca ning foiz miqdori 20 % ga yetadi. Masala shartida miqdorlari nisbati so’ralgani uchun;



Javob: 1,87
4-misol. Massasi 93 g bo’lgan eritmadagi natriy gidroksid va natriy karbonatning massa ulushlari tegishli ravishda 1,42 % va 2,7 % bo’lgan. Shu eritmaga 4,7 g natriy gidrokarbonat qo’shilgandan keyin, eritmadagi natriy karbonat va gidrokarbonatning massa ulushlarini (%) hisoblang.
Yechish: 1) Eritma tarkibidagi natriy gidroksid hamda natriy karbonatning massalarini aniqlaymiz;
m(NaOH)=93∙1,42%=1,3206 g m(Na₂CO₃)=93∙2,7%=2,511 g
2) Eritmaga qo’shilgan natriy gidrokarbonat, aralashmadagi natriy gidroksid bilan
reaksiyaga kirishadi. Natriy gidroksid bilan natriy gidrokarbonat massalari ma'lum bo’lganligi uchun ularning miqdorlarini aniqlaymiz;

3) Miqdori kichigidan foydalanib, ortib qolgan hamda hosil bo’lgan modda massalarini aniqlaymiz;
NaHCO₃+NaOH→Na₂CO₃+H₂O
84 g 40 g 106 g
x₁ 1,3206 g x₂
x₁ =2,77 NaHCO₂ x₂ =3,5 Na₂CO₃
4) Eritma tarkibidagi natriy karbonat va natriy gidrokarbonat foiz ulushlarini
aniqlaymiz; m(eritma)=93+ 4,7= 97,7 g
m(NaHCO₃)=4,7- 2,77=1,93 m(Na₂CO₃)=2,511+3,5= 6,011 g