1-mavzu: biologiya hayot haqidagi fan reja

Chala dominantlik. G. Mendel tomonidan o‘tkazilgan bu tajribada bir belgi ikkinchi belgi ustidan to‘liq dominantlik qiladi. Ammo organizm belgilarining irsiylanishida to‘liqsiz dominantlik hodisasi ham uchraydi.

Ingliz olimi U. Betson o‘z tajribalaridan birida qora(AA) va oq(aa) patlarga ega tovuq zotlarini o‘zaro chatishtirdi. Olingan F_x avlod (Aa)ning hammasi havorangli patga ega bo‘lgan. F₂da esa duragaylar 3 xil fenotipik sinfga ajralish beradi, ya’ni V₄ qismi qora, ¹/₄ qismi havorang, V₄ qismi oq bo‘ldi.Genotipik va fenotipik ajralish nisbati 1:2:1 bo‘ldi.

G‘o‘zada tolaning rangi (qo‘ng‘ir - AA, novvotrang - Aa, oq - aa), na- mozshomgulda gultojibarglarning rangi (qizil - AA, pushti - Aa, oq - aa), odamlarda soch tolasining (jingalak - AA, taram-taram - Aa, silliq - aa) irsiylanishi oraliq xarakterga ega (45-rasm).

Ko‘p allellilik. G. Mendel tadqiqotlaridan keyin ko‘p vaqt o‘tgach, «domi­nant gen» va «retsessiv gen» tushunchalari nisbiy ekanligi ma’lum bo‘ldi. Biror belgi genining dominant, retsessiv deb atash mumkin bo‘lmagan boshqacha «holatlar»i bo‘lishi ham mumkin. Gen mutatsiyalari natijasida yuqoridagi holatlarning ikkita emas, uchta yoki undan ortiq allellari paydo bo‘lish hodisasi