1-Mavzu: Bolaga va yoshlarga nisbatan nomunosib va ehtiyotsiz munosabat

Jismoniy:

Shafqatsiz jismoniy muomalaga duchor qilingan bolalarda quyidagi belgilar kuzatilishi mumkin:

• Jismoniy:
• teridagi o‘zgarishlar (tirnalgan joy, musht izlari);
• suyak yoki yumshoq to‘qimalarning zararlanishi;
• g‘urralar;
• ko‘z qorachig‘iga qon quyilishi;
• tananing lat yeyishi;
• kuyishning muayyan turi yoki undan keyingi chandiqlar (ko‘plab – tamakidan, dazmol va boshqa narsalardan);
• tishlash izlari;
• rentgen yordamida yopiq sinish, muskularning siljishi va boshqalar.

• Psixologik:
• bolada stress-sindromining mavjudligi (masalan, qonning etarlicha aylanmasligi va buning oqibatida qo‘l va oyoqlarning muzday bo‘lishi, “marmarsimon” teri, rangparlik);
• bola chehrasining xarakterli ifodasi (uni “doimiy hushyor” deb ataydilar);
• bola axloqida reflektorlik imo-ishoralar va himoya holatining mavjudligi.

Bolaga beparvolik va yomon munosabat – hayotiy krizis sababi sifatida
Bolaning ehtiyojlariga beparvolik
ota-ona yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar tomonidan bola haqida hammaga ma’lum g‘amxo‘rlikning yo‘qligi, natijada uning hissiy holati buziladi va salomatligi yoki rivojlanishiga xavf tug‘iladi.
Boladagi asosiy ehtiyojlarning qondirilmaslik shakllari:
- bolaning yoshi va ehtiyojlariga mos ovqatlanish, kiyim, turar-joy, ta’lim, davolanishdan voz kechishini kiritgan holda tibbiy yordamning yo‘qligi;
- yetarli e’tibor yoki g‘amxo‘rlikning yo‘qligi, natijada bolaning baxtsiz hodisa qurboni bo‘lishi mumkin;
- shikast yetkazish, spirtli ichimliklar, giyohvand moddalar iste’mol qilish, shuningdek, qonunbuzarlik sodir etishga jalb qilish.

Psixologik (hissiy) zo‘ravonlik

• ota-ona (vasiy) yoki boshqa kattalarning bolaga unda fe’l-atvorning patologik chiziqlari shakllanishiga olib keluvchi yoki uning shaxsini rivojlanishiga xalal beruvchi davriy, muddatli yoki doimiy psixik ta’siri. Psixologik zo‘ravonlik psixologik beparvolik va psixologik shafqatsiz muomaladan shakllanadi.

Psixologik beparvolik – bu ota-ona yoki parvarishni amalga oshiruvchi shaxslarning bolaga zaruriy ko‘mak, e’tibor, psixologik himoyani ta’minlashga mantiqan qodir emasligi, bolaga mehrning yo‘qligi.